KARBON VERGİSİ TANIMI

Doç.Dr. İstiklal Y. Vural

 

Karbon vergisi, CO2 emisyonunu azaltmak amacıyla tüketilen fosil yakıtın karbon içeriğine bağlı olarak alınan bir satış ve emisyon vergisidir. Emisyon vergileri, salınan sera gazı emisyonu birimi başına ödenen vergilerdir. Ancak, emisyon miktarının doğrudan ölçülmesi çok zor olduğundan uygulamada bu tür vergiler üç ana kategori altında salınırlar: Yandığında salınan karbon emisyonu miktarı ile orantılı olmak üzere her bir fosil yakıt başına alınan karbon vergileri; havaya salınan her bir tonluk CO2 emisyonu için belirlenen CO2 vergisi ve belirli bir enerji birimi (terajoule, İngiliz Isı Birimi-BTU veya kilowatt-saat) başına salınan enerji vergisi (Baranzini et al., 2000:396). Karbon vergileri kapsadığı alana göre tek yanlı (ulusal) veya global karbon vergileri olmak üzere ikiye ayrılabilir. Ulusal karbon vergileri ulus devletlerce ülke sınırları içerisindeki tek yanlı uygulamaları içerir. Global karbon vergisi ise, ülkeler tarafından tek yanlı olarak salınan karbon vergilerinden farklı olarak petrol, kömür ve doğal gazın karbon içeriğine bağlı olarak global düzeyde alınması öngörülen dolaylı bir vergidir. Bu nedenle global karbon vergisi, global düzeyde, vergi uyumlaştırmasını gerektirir. Uygulamada karbon vergisi ile ulaşılmak istenen amaç doğrultusunda etkilere sahip çok sayıda vergi söz konusudur. Başka bir ifadeyle, karbon emisyonu çok sayıda ülkede karbon vergisi dışındaki uygulamalarla vergiye tabi tutulmaktadır. Dolaylı vergilemeler de dahil olmak üzere enerji ürünleri üzerinden alınan her türlü vergi bir tür “gizli karbon vergisi” olarak değerlendirilebilir.