PETER M. SENGE ve
ÖĞRENEN ORGANİZASYON
Peter M. Senge yeni yönetim felsefesine kazandırdığı önemli bir eser olan “Beşinci Disiplin”de organizasyonda öğrenmenin önemini vurgulamaya çalışmıştır. Halen Massachusetts Institute of Technology, Sloan Yönetim Okulu’nda öğretim üyesi olan Senge, Sistem Düşüncesi ve Organizasyonda Öğrenme konusunda çalışmalar yapıyor.
Peter M. Senge öğrenen organizasyonda bulunması gereken özellikleri şu şekilde sıralıyor:
· Öğrenen organizasyonda çalışanlar, başarmak istedikleri sonuçlara ulaşmak için sürekli olarak kendilerini geliştirme imkanı bulurlar,
· Öğrenen organizasyonlarda, yeni ve insanı geliştiren eğitim ve düşünce yöntemleri teşvik edilir,
· Öğrenen organizasyonda, insanlar birlikte öğrenme yöntemlerini öğrenmeye çalışırlar.
Peter M. Senge’ye göre öğrenen organizasyonda sistemsel düşünmeyi kolaylaştıran beş disiplin bulunur:
1. Bireysel Başarı. Bireysel gelişim ve öğrenme disiplinidir
2. Zihinsel modeller. Bireylerin yaşamın akışı ile ilgili bilgilerin farkında olma, bunları test etme ve geliştirme aşamalarını kapsar.
3. Ortak vizyon. Organizasyondaki herkesin ortak bir hedef üzerinde uzlaşması ve bu hedefi paylaşmasıdır.
4. Grup içinde öğrenme. Organizasyondaki çalışanların ekip çalışması içerisinde yer alarak diyalog ve tartışma yoluyla kendilerini geliştirmelerini ifade eder.
5. Sistemli düşünme. Organizasyon içinde başarı için sistem büyük önem taşır. Burada amaç, tek tek parçaları değil, bütünü görebilmektir. Senge bu sistemli düşünmeye “Beşinci Disiplin” adını vermektedir.
SENGE: ÖĞRENEN ORGANİZASYON VE BEŞİNCİ DİSİPLİN
1. Bu günün sorunları dünün “çözümleri”nin bir sonucudur.
2. Ne kadar fazla zorlarsan, sistem o kadar geriye gider. (Ürün ve hizmet kalitesini artırmak için sistemsel düşünme, karar verme ve uygulama büyük önem taşır.)
3. Bir davranış ya da eylemin kötü sonuçlarından önce iyi sonuçları görülür. (Sistemsel düşünmeden, kısa vadeli hesaplar yaparak en yakın zamanda satışları ve karı artırmaya çalışmak, uzun dönemde iyi sonuçlar vermeyebilir.)
4. Kolaydan çözüm bulma sonuç getirmez. (Sistemi incelemek ve analiz etmek yerine probleme kolaydan çözüm bulma yaklaşımı ters tepki yapar.)
5. Tedavi hastalıktan daha kötü olabilir.
6. Ne kadar hızlı gidersen o kadar geride kalırsın.
7. Neden ve etki, zaman ve mekan itibariyle birbiriyle yakından alakalı olmayabilir. (Bugün ortaya çıkan bir etkinin nedeni daha önce ve başka bir mekanda ortaya çıkmış olabilir.)
8. Küçük değişiklikler büyük sonuçlar doğurabilir.
9. Yüksek kalite ve düşük maliyet ancak sistem sayesinde başarılabilir.
10. Bir fili ikiye bölerek iki küçük fil elde edilemez.
11. Başkalarını suçlamak fayda getirmez.
Kaynak: Coşkun Can Aktan, Yönetimde Rönesans ve Kalite Devrimi, Ankara: TOSYÖV Yayınları, 2000.