VİZYON VE MİSYON BİLDİRİLERİNİN OLUŞTURULMASI
Prof.Dr.C.C.Aktan
Bir organizasyonun başarısında
yatan en önemli faktörler arasında vizyon ve misyon yeralmaktadır.
Vizyon, organizasyonun ulaşmak istediği amaç ve hedefleri ifade eder.
Misyon ise belirlenen amaç ve hedefler üzerinde odaklanmış bir görev
duygusudur. Organizasyonel başarı için vizyon tek başına
yeterli değildir. Çok çalışma, sabır, kararlılık, fedakarlık, planlı ve
sistematik hareket etme ve benzeri değerlerin organizasyonda mevcut
olması gerekir. Misyon olmadan bu tür değerlerin ve inançların
varlığından sözedilemez.
Yönetim dünyasının tanınmış
isimlerinden biri olan Amerikalı Tom Peters bir organizasyonun başarıya
ulaşması için etkin bir vizyona sahip olmasının şart olduğunu
belirtmektedir. Tom Peters vizyon konusunda şöyle yazmaktadır:
“Vizyon, vahşi ve fırtınalı bir denizde
kullanılan bir pusula gibi olmalıdır. Eğer çevresindeki
gelişmeleri dikkate alamaz ve uyum gösteremezse pusula gibi değerini
kaybeder.”
Tom Peters , organizasyonlarda etkin
vizyon oluşturulması için bazı ilkelerin mevcut olması gerektiğini
belirtmektedir. (Bkz: Peters, 1987.) Peters’in vizyon konusundaki
ilkelerini sıralamaya çalışalım:
Tüm dünyada yönetim alanında çok satan
kitaplar arasında yeralan “Mükemmeli Arayış” (Searching for Excellence)
adlı kitabın da yazarı olan Peters’e göre etkin vizyon, mükemmeli
aramayı amaçlamalıdır (8. ilke.) Peters’in belirttiği diğer ilkeler de
önem taşımaktadır.
KURUM KÜLTÜRÜ VE VİZYON/MİSYON BİLDİRGESİ
Bir organizasyonda yerleşik değerler ve
inançlar kurum kültürünü oluşturur. Organizasyonların başarıya ulaşması
için yönetim alanında bazı evrensel ilkelerin ve değerlerin benimsenmesi
ve bu değerlerin organizasyonda kurumsallaştırılması gerekir. En başta
organizasyonda insan olarak tüm çalışanlara değer verilmesi, müşterilere
en iyi ve kaliteli hizmetin sunulmasının
amaçlanması, ekip çalışmasına önem verilmesi, doğanın ve çevrenin
kirlenmemesi için özen gösterilmesi, sosyal sorumluluk anlayışının
mevcut olması gerekir.
Herhangi bir organizasyonda bu değer ve
inançların oluşması ancak zaman içerisinde eğitim ve kültürel gelişme
ile kazanılabilir. Eğitim olmaksızın bu değerlerin “kurum kültürü”
olarak oluşması oldukça güçtür. Bunun için en başta lider ve üst
yöneticilerin bir vizyona ve misyona sahip olması, evrenesel değerleri
tanıması ve bu değerlere önem vermesi gerekir.
Son yıllarda yönetim alanında yapılan
çalışmalarda etkin bir vizyona ve misyona sahip olan organizasyonların,
vizyon ve misyonu açık ve belirli olmayan organizasyonlara karşı daha
başarılı oldukları konusunda bir görüş birliğinin mevcut olduğu
gözlemlenmektedir. Yönetim alanında tanınmış uzmanlar başarı için
organizasyonda yazılı bir vizyon/misyon bildirgesinin hazırlanması ve bu
bildirgenin tüm organizasyon çalışanları tarafından paylaşılan ortak
değer ve inançları yansıtması gerektiğini ifade etmektedirler. Vizyon/
misyon bildirgesinin bir tür “yazılı anayasa” şeklinde düzenlenmesi
yönetim dünyasında giderek artan bir şekilde kabul görmektedir. Hemen
belirtelim ki, özellikle 1990’lı yılların başından itibaren başta özel
şirketler olmak üzere kamu ve üçüncü sektör organizasyonlarında yazılı
vizyon/ misyon bildirgelerinin oluşturulduğu ve giderek yaygınlaştığı
görülmektedir.
Özetlemek gerekirse, vizyon/misyon
bildirgeleri organizasyonun ulaşmak istediği amaç ve hedefleri çok açık
bir şekilde ifade etmelidir. Hazırlanacak olan bildirgelerde
organizasyondaki başlıca değerler ve inançlar ortaya konulmalıdır. Yine
vizyon/misyon bildirgelerinde başarıyı tanımlayan ifadelere yer
verilmeli ve başarının ne ile ölçüleceğini açıklayan görüşler
yeralmalıdır. Tüm bunlar yanısıra, vizyon/misyon bildirgeleri
organizasyonda heyecanı, kararlılığı, çalışma azmini ve çalışma ahlakını
önemseyen ifadeleri içermelidir. Bir başka ifadeyle, bildirge , bir şeyi
yapmak ve bundan haz duymak konusunda çalışanlara hırs ve istek
verebilmelidir. Maddeler halinde sıralamak gerekirse bir organizasyon
vizyon/misyon/değerler bildirgesinde başlıca şu ilkeler yeralmalıdır:
Müşterinin önemi
ve müşteriye verilen değer,
Kaliteye olan inanç ve bu konuda
organizasyonun kararlılığı,
Organizasyonda yenilik ve yaratıcılık
konusundaki istek ve bu konudaki çabaların takdir ve teşvik edilmesi,
Çalışanlara değer
verilmesi,
Erdem ve ahlaki değerlere
önem verilmesi,
Topluma karşı olan sorumluluk,
Çevreye ve doğaya
saygı ve bu konuda organizasyonun sorumluluğu vs.
Stratejik yönetimde strateji ve aksiyon
planlarının oluşturulması ve uygulanmasından önce vizyon ve misyon
bildirgelerinin oluşturulması büyük önem taşımaktadır. Ancak bu konuda
başlıca şu konular üzerinde hassasiyetle durulmalıdır:
1. Organizasyonun her zaman yazılı bir
vizyon ve misyon bildirgesi olması gerekmez. Vizyon ve misyon
bildirgeleri organizasyondaki değerlerin, ilkelerin ve inançların tüm
çalışanlar ve müşteriler tarafından öğrenilmesini sağlar.
Yazılı bir bildirgenin bulunması organizasyonun bildirgede belirtilen
ilke, değer ve ortak inançlara daha fazla önem vermesi konusunda gizli
bir baskı oluşturabilir.
2. “Kurum kültürü”, bazı
organizasyonlarda yazılı bir bildirgeden çok daha etkili olabilir. Pahalı
bir çerçeve içinde itina ile yazılmış olan sözlerden çok daha önemli
olan çerçeve içinde yazılı olan sözlere ne ölçüde uyulduğu, ve
bildirgede yer alan ilke ve değerlere ne ölçüde önem verildiğidir.
3. Son olarak, vizyon ve misyon
bildirgelerinde yazılı olan değerler ve ilkelerin zaman içerisinde
değişebileceğinin kabul edilmesi gerekir. Yeni fikirler ve yeni global
değerler çerçevesinde ilkelerin, değerlerin ve inanç sistemlerinin de
değişmesi mümkündür.
|