Strateji kelimesinin etimolojik kökeni
Eski Yunanca’ya dayanmaktadır. Strateji, Eski Yunanca “stratos”(ordu) ve
“ago” (yönetmek, yön vermek) kelimelerinin birleştirilmesiyle
oluşturulmuştur. Kimi yazarlar kelimenin etimolojik yönden Latince
“stratum” kelimesinden türetildiğini ifade etmektedirler. Latince’de “stratum”;
“yol, çizgi, nehir yatağı” anlamlarına gelmektedir. Strateji kelimesinin
sözlük anlamı ise “bir amaca varmak için eylem birliği sağlama ve
düzenleme sanatı” olarak ifade edilebilir.
Strateji, özellikle askeri terminolojide
çok sık kullanılan bir kavramdır. Savunma alanında strateji kelimesi,
Eski Yunanlı General Strategos’un adına atıfla kullanılmakta ve bu
generalin savunma alanındaki bilgi ve taktiklerini ifade etmektedir.
Strateji kavramı savunma alanında geniş
olarak kullanılan bir kavram olmakla birlikte zaman içerisinde yönetim
alanında da kullanılmaya başlanmıştır. Yönetim biliminde strateji, “bir
organizasyonun amacına ulaşmak için izleyeceği yollar” anlamında
kullanılmaktadır. Yönetim biliminde özellikle firmaların ya da
şirketlerin rakiplerine karşı izleyeceği stratejiler, önce Stratejik
Planlama ve daha sonra da Stratejik Yönetim adı verilen bir disiplinin
doğmasına neden olmuştur. Günümüzde Stratejik Yönetim , yönetim
biliminde çok önemli araştırma alanlarından birini oluşturmaktadır.
STRATEJİK YÖNETİM
Küreselleşme ve bunun sonucu olarak
rekabetin yoğunlaşması, stratejik yönetimin her geçen gün daha fazla
önem kazanması sonucunu doğurmaktadır. Stratejik yönetimin özelliklerini
ortaya koymadan önce “stratejik yönetim” kavramının tanımlanmasında
yarar bulunmaktadır. Stratejik yönetim alanında önemli çalışmaları
bulunan John M. Bryson’un tanımı şu şekildedir:
“Stratejik yönetim, bir
organizasyonun ne yaptığını, varlık nedenini ve gelecekte ulaşmak
istediği hedefleri ortaya koyan bir yönetim tekniğidir.” (Bryson,1988:5.)
Yönetim bilimi alanında çalışmalar yapan
bir başka araştırmacı, W. Barry ise stratejik yönetimi şu şekilde
tanımlamaktadır:
“Stratejik yönetim, bir
organizasyonun gelecekte varmak istediği hedefleri ve bu hedefe nasıl
ulaşılacağını gösteren süreci analiz eder.” (Barry, 1986:10)
Hemen belirtelim, kimi yönetim uzmanları
“stratejik planlama” ile “stratejik yönetim”in aynı anlama
gelmediklerini, stratejik planlamanın esasen stratejik yönetimde bir
aşamayı oluşturduğunu ifade etmektedirler. Gerçekten de, bir
organizasyonda amaçların gerçekleştirilmesi için stratejiler
oluşturulurken ilk aşamada bu stratejilerin bir planlaması yapılır, daha
sonra bu planlanan stratejiler uygulanır ve son aşamada ise uygulama
sonuçları gözden geçirilir ve denetlenir. Bu nedenle, stratejik
planlamayı, stratejik yönetim kavramından ayırmak gerekir.
Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde
stratejik yönetimi şu şekilde tanımlamak mümkündür: Stratejik yönetim,
bir organizasyonun amaçlarına ulaşabilmesi için etkili stratejiler
geliştirmesini, bunların planlanmasını, uygulanmasını ve kontrolünü
ifade eder. Bir başka ifadeyle, stratejik yönetim, yoğun bir rekabetle
yüzyüze bulunan şirketlerin rakipleri ile yarışabilmeleri için ne
yapmaları, ne tür stratejiler izlemeleri gerektiğini inceleyen bir
araştırma alanıdır.
Stratejik yönetimin asıl amacı
stratejiler oluşturmak, bunları uygulamak ve sonuçlarını denetlemektir.
Stratejik yönetimde aşağıdaki soruların analiz edilmesi büyük önem
taşımaktadır:
1. Strateji NE’dir?
2. Strateji NİÇİN oluşturulmalıdır?
3. Strateji NE ZAMAN oluşturulacaktır?
4. Strateji oluşturularak NEREYE
ulaşılması hedeflenmektedir?
5. Stratejiler NASIL oluşturulacaktır?
6. Stratejiler KİM(ler) tarafından
oluşturulacaktır?
Stratejik yönetim alanında yukarıda
belirtilen sorular ele alınmakta ve ayrıntılı olarak incelenmektedir.
Stratejiler oluşturulmasında Ne, Niçin, Nasıl, Ne Zaman, Nereye ve Kim
sorularına uygun cevaplar bulunması önem taşımaktadır. Bu soruların
analizi stratejik yönetimin temellerini oluşturmaktadır.