TOPLAM KATILIM YÖNETİMİ VE ETKİN LİDERLİK

Prof.Dr.C.C.Aktan

 

Organizasyonda sinerjik yönetim anlayışının (toplam katılım yönetimi anlayışının) kurumsallaştırılması için en başta üst yönetimin ve liderlerin belirli bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir. Üst yönetimin sahip olması gereken başlıca yetenek ve kapasiteleri şu şekilde özetleyebiliriz. (Bkz: Wart et. all. 1993; 304-305)

1. Yazılı iletişim. Organizasyonla ilgili gerçekleri ve bilgileri düzenli ve sistematik bir şekilde yazılı olarak halka ulaştırmak.

2. Sözlü iletişim. Organizasyonla ilgili gerçekleri ve bilgileri çalışanlar ve vatandaşlarla paylaşmak; onları dinlemek, görüş ve önerilerinden istifade etmek.

3. Problem çözme. Organizasyonda problemleri teşhis ve analiz etme ve en iyi çözümleri bulma konusunda çaba sarfetmek.

4. Kişilerin yeteneklerinden istifade etme. Organizasyonda çalışanların yeteneklerine en uygun işte istihdam edilmelerini sağlamak.

5. Organizasyondaki cinsiyet, ırk ve etnik kültür yapısı. Organizasyonda çalışanların cinsiyet, ırk, dil, etnik kültür çeşitliliğini dikkate almak ve bunlara saygı göstermek.

6. Vizyon. Organizasyonun geleceği ile ilgili uzun dönemi esas alan bir bakış açısını benimsemek ve uygulamak.

7. Yaratıcı düşünme. Organizasyonda gelişmeyi ve ilerlemeyi sağlamak için yaratıcı düşünceye önem vermek ve bundan istifade etmek.

8. Fleksibilite. Yeni enformasyona ve değişime açık olmak; beklenmeyen gelişmelere uyum gösterebilmek ve fleksibl olmak.

9. Karar verme gücü. Organizasyon amaçlarını gerçekleştirmek için doğru kararlar almak; alınan kararların etkilerini süratle algılamak.

10. Liderlik. Organizasyonda başarıya ulaşılması için çalışanları motive etmek ve iyi bir şekilde yönetmek; yönetimde dürüstlük, güven, açıklık ve çalışanlara saygıyı temin ve tesis etmek.

11. Anlaşmazlıklar. Organizasyon içerisindeki anlaşmazlıkları, fikir ayrılıklarını yapıcı bir tarzda düzenlemeye ve çözmeye çalışmak.

Kendi kendini yönetme. Çalışanların kendi kendilerini iyi bir şekilde yönetmeleri ve motive etmelerini sağlamada yardımcı olmak; çalışanların kendilerinin sahip olduğu güçlü ve zayıf yanlarını bulup çıkarmalarına yardımcı olmak; kendi kendine öğrenme ve kendi kendini geliştirme yaklaşımının çalışanlar arasında yaygınlaşmasını sağlamak.

13. Görüşme ve işbirliği. Organizasyonda başarıya ulaşılması için yönetim ve çalışanlar arasında işbirliğinin geliştirilmesine çalışmak; problemlere ortak çözüm bulma konusunda görüşmeler yapmak, konsensus’ a ulaşma konusunda çaba sarfetmek.

14. Planlama ve değerlendirme. Organizasyonda uzun dönemi esas alan bir planlama ve strateji oluşturulmasını sağlamak; planın uygulanmasından sonra elde edilen sonuçları değerlendirmek; organizasyonda durum analizi yaparak eksiklikleri ve hataları tesbit etmek, organizasyonun sahip olduğu fırsatlardan istifade etmeye çalışmak.

15. Mali yönetim. Organizasyonun harcamaları ve gelirleri ile ilgili olarak etkin bir bütçe oluşturulmasını ve mali yönetimin geliştirilmesini sağlamak.

16. İnsan kaynaklarının yönetimi. Organizasyonda yönetimin sahip olduğu güç ve otoriteyi diğer birim ve kişilerle paylaşmalarını sağlamak; çalışanlara yetki devretmek; çalışanları tanımak ve saygı göstermek, çalışmalarını ödüllendirmek; tüm çalışanlara adil ve eşit bir şekilde muamele etmek.

17. Müşteriye yönelik hizmet verme. Müşterilerin ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılayacak türde hizmet vermek; daha iyi ve kaliteli hizmet sunulması için kararlı olmak ve organizasyonda etkinliği arttırmaya çalışmak.

18. Dış çevreden haberdar olma. Organizasyon dışındaki atmosfer ve iklimden haberdar olmak; organizasyonu etkileyecek dış ekonomik, politik ve sosyal trendleri izlemek.

19. Grup çalışması. Organizasyonda grup çalışmasını tesis etmek; çalışma grubu içerisinde güven ve işbirliğini oluşturmak; grup çalışma ruhunu kurumsallaştırmak.

20. Teknoloji yönetimi. Organizasyonda modern teknoloji araçlarından istifade etmek.

21. İç kontrol/bütünlük. Organizasyon içerisinde bütünlüğü sağlamak için iç kontrol mekanizmalarını oluşturmak.

22. Teknik yeterlilik. Teknik ve uzmanlık isteyen alanlarda yeterli olmak; mühendislik, hukuk, muhasebe gibi alanlarda yeterli teknik personele ve bilgiye sahip olmak.

Anlaşıldığı üzere organizasyonda yüksek performans için yönetimin bazı yetenek ve kapasitelere sahip olması son derece önem taşımaktadır. Üst yönetimin en başta iletişime, ekip çalışmasına, kendi kendini yöneten çalışma gruplarının oluşturulmasına, çalışanlarla yakın görüşme ve işbirliğine önem vermesi gerekmektedir.

Üst yönetime ve dahası tüm organizasyona vizyon sağlayacak ve toplam katılım yönetiminin organizasyonda kurumsallaşmasına en fazla katkı sağlayacak olan kişi liderdir. Etkin liderlik, organizasyonun başarıya ulaşmasının temel şartıdır. Bir başka ifadeyle, etkin liderlik olmaksızın ne toplam katılım yönetimini ne de toplam katılım yönetimini de içeren bir yönetim anlayışı olan toplam kalite yönetimini organizasyonda kurumsallaştırmak mümkün değildir. Etkin liderlik için gerekli olan bazı özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz:. (Ketterer and Chayes, 1995; 195.)

1. Vizyona sahip olma. Lider şimdiki durumdan daha iyi bir geleceği öngörebilme yeteneğine sahip olmalıdır.

2. Organizasyondaki kompleks yapıyı yönetebilme. Lider, organizasyondaki enformasyon ve bilgileri anlama ve yorumlama yeteneğine sahip olmalıdır.

3. Organizasyonu, işletme faaliyetlerini ve sanayinin özelliklerini anlama. Lider, piyasadaki gelişmeleri ve trendi, tüketicinin ihtiyaçlarındaki değişme ve gelişmeleri analiz etme yeteneğine sahip olmalıdır.

4. Organizasyonun yapısını ve süreçlerini anlama. Özellikle genel müdür düzeyindeki yöneticiler organizasyonun çalışma yapısını ve süreçlerini çok iyi bilmelidirler.

5. Organizasyonu başarıya götürme. Liderin sahip olması gereken özelliklerden birisi organizasyonu başarıya doğru sürüklemesidir.

6. Şahsi bütünlük. Lider, tüm çalışanlara örnek olacak şekilde davranışlarında açık ve tutarlı olmalı, söz ve davranışları ile uyum içinde olmalıdır.

7. Fleksibilite. Lider, organizasyondaki değişen şartlara kolayca uyum gösterebilme yeteneğine sahip olmalıdır.

8. Kendini tanıma ve bilme. Lider, sahip olduğu güçlü ve zayıf yönlerini anlamalı ve yaptığı hataları açıkça kabul etmelidir.

9. Yeni bilgiler öğrenme. Lider, sürekli yeni enformasyon ve bilgi elde etmeye çalışmalı; tecrübesinden ve organizasyonda kendi yaptığı ya da başkalarının yaptığı hatalardan yeni şeyler öğrenmelidir.

10. Otoritesini kullanmadan başkalarını etkileyebilme. Lider, güçlü vizyonu ve iletişimi ile başkalarını kolayca etkileyebilme ve ikna edebilme yeteneğine sahip olmalıdır.

11. Yönetimin ve işgücünün beceri ve kabiliyetlerini geliştirmeye çalışma. Lider, organizasyonun sürekli gelişmesi konusunda kararlı olmalıdır. Organizasyonda gelişmeyi teşvik ve motive edecek bir iklim yaratmalıdır.

Grup çalışması. Lider, organizasyon içerisinde grup çalışmasının gelişmesi için çaba göstermelidir.

 

Kaynak: C.C.Aktan, 2000'li Yıllarda Yeni Yönetim Teknikleri, (4), Sinerjik Yönetim, İstanbul: TÜGİAD Yayını,1999.