İNSAN  YÖNETİMİ ve LİDERLİK

Prof.Dr.C.Can Aktan

 

Robert H. Rosen, 1996 yılında yayınladığı İnsanları Yönetmek: İşletmeyi İçeriden Dışarıya Dönüştürmek (Leading People, Transforming Business From the Inside Out) başlığını taşıyan eserinde insanlara liderlik etmek için sekiz temel ilkenin gerekli olduğunu belirtmektedir. Rosen, aşağıda belirtilen sekiz ilkenin insanlara liderlik etmenin temel bileşenleri olduğunu belirtmektedir: (Bkz: Rosen, 1998; 39-40)

Vizyon. Liderler bütünsel resmi görür ve bu geniş perspektifi başkalarıyla birlikte dile getirirler. Böylelikle, insanların çalışmalarını uyumlu ve çevik bir işletme içinde seferber ve koordine eden ortak bir amaç yaratırlar.

Güven. Güven olmazsa, vizyon boş bir slogan haline gelir. Güven insanları bir arada tutar, sağlam ve esnek bir kuruluş yaratır. Güven yaratmak için, liderlerin kestirilebilir olması, enformasyon ve yetkiyi paylaşması gerekir. Liderlerin amacı, bir açıksözlülük kültürü oluşturmaktır.

Katılım. Bir kuruluşun enerjisi insanlarının katılım ve çabasından gelir. Liderin görevi bu enerjiyi serbest bırakmak, işletmenin her kademesindeki insanları akılları ve yürekleriyle işe sarılma konusunda esinlendirmektir.

Öğrenme. Liderler kendilerini derin bir şekilde kavrama ihtiyacı içindedirler. Ömür boyu sürecek bir keşif süreci içinde güçlü ve zayıf yanlarını tanımak ve yeni koşullara uyum sağlamak zorundadırlar. Kuruluşları için de aynı şey söz konusudur. Kuruluşlar sürekli yeniliğe önayak olmalı ve liderler de çalışanları becerilerini ve ruhlarını yenileme konusunda teşvik etmelidir.

Çeşitlilik. Başarılı liderler çeşitliliğin gücünü ve önyargının zehrini bilirler. Kendi eğilimlerini tanır ve insanların farklılıklarının olumlu yönlerini takdir edecek bir ortam yaratmaya çalışırlar. Kuruluşlarında karşılıklı bir saygı kültürünün egemen olmasında ısrar ederler.

Yaratıcılık. Akıllı çözümlerin aşırı çalışmanın önüne geçtiği bir dünyada, yaratıcılık hayati bir önem taşır. Liderler insanların yetenekleriyle yakından ilgilenirler, onların güçlü yanlarına dayanır ve zayıf yanlarını dengelerler. Bağımsız, meydan okuyucu düşünmeyi teşvik ederler ve insanların çabalarını kolaylaştıracak teknolojilere yatırım yaparlar.

Dürüstlük. Lider bir şeyi savunmalıdır. Bir yurttaş ve insan olarak hayatta neyin önemli olduğunu bilir ve içinde derinlemesine yer etmiş ilkelere göre davranır. Her akıllı liderin manevi bir pusulası, bir yanlış ve doğru hissi vardır. İyi liderler iyi ahlakın iyi iş demek olduğunu bilirler.

Topluluk. Toplumsal yaşam karşılıklı yükümlülükler demektir ve en yüksek performansı esinlendirir. İnsanın komşusu ve hemşerisi için fazladan bir iş yapması doğası gereğidir ve olgun bir lider yönettiği kuruluşun topluma karşı sorumluluğuna önem verir. Aynı zamanda doğal çevreyi gözetmeyi de üstlenir.(Bkz: Şekil-4.)

Rosen bu sekiz temel ilkeyi esas alarak organizasyon başındaki liderlerin kendi kendilerini değerlendirmeleri için bir dizi soruyu dürüstçe cevaplamalarını önermektedir.Rosen’ in belirlediği sorular aşağıda yer almaktadır.(Bkz: Rosen, 1998; 395-97.)

Vizyon

İşletmenin bütünsel bir resmini çiziyor musunuz?

İşletmedeki çalışanlarla ortak bir amaç yarattınız mı?

Sonuca yönelik düşünmeyle uğraşıyor musunuz?

Bir yüksek performans kültürü oluşturuyor musunuz?

Güven

İşletmede kendinizi ve rakamları paylaşıyor musunuz?

Dikkatle dinleme becerileri geliştiriyor musunuz?

Davranışları kestirebilir ve tutarlı bir insan mısınız?

Bütün kapıları açık tutuyor musunuz?

Katılım

İnsanların potansiyelini ne ölçüde serbest bırakıyorsunuz?

Yetişkinler arasındakilere özgü partnerlik ilişkileri kuruyor musunuz?

Bir ekip ortamı sağlıyor musunuz?

Çalışanlarınız kendilerini işletmenin sahibi gibi hissediyor mu?

Kazanmaya yönelik bir tutum var mı?

Öğrenme

Kendi kişisel gelişiminizi sağlıyor musunuz?

Güçlü ve zayıf yanlarınızı biliyor musunuz?

Rehberiniz var mı ve kendiniz rehberlik ediyor musunuz?

İnsanların gönüllü çabasından yararlanıyor musunuz?

Şirketiniz öğrenen bir kuruluş mu?

Çeşitlilik

Kendi eğilim ve önyargılarınızla yüzleştiniz mi?

Hem kadın hem de erkek yönlerinizi geliştiriyor musunuz?

Bireysel farklılıkları ne kadar iyi yönetiyorsunuz?

Bir saygı kültürü yaratıyor musunuz?

Yaratıcılık

İnsanların güçlü yanlarını keşfediyor ve zayıf yanlarının üstesinden geliyor musunuz?

Yaratıcılık cevherinin nerede yattığını biliyor musunuz?

İnsan merkezli teknolojiler geliştiriyor musunuz?

İnsanları iyi yöneten kişileri ödüllendiriyor musunuz?

Dürüstlük

Kurumsal doğruluğun gelişmesini sağlıyor musunuz?

Ahlakı ve girişimciliği teşvik ediyor musunuz?

Cesaret gösteriyor musunuz ve başkalarında cesaretin gelişmesine yardımcı oluyor musunuz?

Dürüstlüğünüzü hayata geçiriyor musunuz?

Topluluk

Sağlıklı bir topluluk yarattınız mı?

Başkalarını gurur ve performansa esinlendiriyor musunuz?

Özçıkarlarınızdan ötesiyle ilgileniyor musunuz?

Çevreyi gözetiyor musunuz?

Kuruluşunuzu dönüştürmeye kendinizi adadınız mı?

 

 

 

Kaynak: C.Can Aktan, 2000'li Yıllarda Yeni Yönetim Teknikleri (4): İnsan Mühendisliği, İstanbul: TÜGİAD Yayını,1999.