İNSAN KAYNAKLARININ GELİŞTİRİLMESİ VE EĞİTİMİ
Prof.Dr.C.Can Aktan
Organizasyonda yüksek performans için
çalışanların eğitimi büyük önem taşımaktadır. Bunun için öncelikle,
organizasyon içinde eğitim ihtiyacının tespit edilmesi gerekir. Daha
sonra bir “Eğitim Planı” hazırlanarak eğitim amacı, uygulanacak eğitim
programlarının adı ve kapsamı, eğitim verilecek departmanların ve bu
departmanlarda çalışan personel, eğitimi verecek kuruluş eğitim süresi,
eğitimin yeri, eğitimin maliyeti, eğitim sonuçlarını vs. konular
belirlenmelidir. Eğitim planının tespitinde sonra eğitim programlarının
uygulanması konusunda ilkelerin belirlenmesi gerekir.
Organizasyonda eğitim iş başında
olabileceği gibi iş dışında da olabilir. İş dışında eğitim, eğitim
programlarını uygulayan yönetim danışmanlığı firmalarından ya da eğitim
konusunda uzmanlaşmış eğitim kuruluşları ile işbirliği yapılarak
gerçekleştirilebilir.
Eğitim plan ve programları hazırlanırken
organizasyonda her kademede çalışanlara yönelik eğitim ve seminer
uygulanmasına özen gösterilmelidir. Örneğin, üst düzey yönetici eğitimi,
orta ve alt kademe yönetici eğitimi, işçi eğitimi, çıraklık eğitimi vs.
ayrımlarının yapılmasında yarar vardır. Bunun dışında organizasyon
personeline çalıştıkları işe uygun eğitim seminerleri (toplam kalite
yönetimi, insan kaynakları yönetimi, motivasyon yönetimi, zaman
yönetimi, stres yönetimi, kalite kontrol, istatiksel süreç kontrol, eş
zamanlı mühendislik, değişim mühendisliği vs.) uygulanmalıdır.
Yeni yönetim felsefesine önemli
katkılarda bulunan Tom Peters eğitim programlarının başarısı için bazı
ilkelerin önemi üzerinde durmaktadır. Peters’ in bu konudaki görüşlerini
aktarmanın yararlı olacağını düşünüyoruz: (Peters, 1988; 326-328.)
Organizasyonda farklı görev ve
fonksiyonlara yönelik kapsamlı eğitim programları uygulanmalı.
Organizasyonda tüm çalışanlar potansiyel
kariyere sahip elemanlar olarak kabul edilmeli.
Eğitim programı düzenli aralıklarla
sürdürülmeli.
Eğitim programı için yeterli para
çekinmeden harcanabilmeli ve programların başarıyla uygulanması için
eğitim programı yeterli bir süre içinde gerçekleştirilmeli.
İş başında eğitim programına önem verilmeli.
Problem çözme analizi ile istatistiksel
kalite ve süreç kontrolü çalışanlara basit bir şekilde açıklanmalı ve
öğretilmeli.
Organizasyonda stratejik yönetimi
başarıyla gerçekleştirmek için eğitime yeterince önem verilmeli.
Organizasyonda yaşanan bir kriz anında
tecrübeli yöneticilerin eğitim programına iştiraki sağlanmalı ve bu
kişilerin bilgi ve tecrübeleri çalışanlara aktarılmalı.
Eğitim programlarında organizasyonun
vizyon ve değerleri çalışanlara iyi bir şekilde aktarılmalı.
Tom Peters’in yukarıdaki açıklamalarından
anlaşıldığı üzere eğitim programlarının tüm organizasyon çalışanlarını
kapsaması ve düzenli aralıklarla sürdürülmesi büyük önem taşımaktadır.
Peters aynı zamanda müşterilere kaliteli hizmet sunulması için toplam
kalite yönetimi, istatistiksel süreç kontrolü ve problem çözme
teknikleri konusunda organizasyon çalışanlarının eğitimini önermektedir.
Müşteri ile çalışanlar arasındaki ilişkinin güçlü olduğu şirketlerde
organizasyon karlılığının çok yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Bu
nedenle, çalışanların müşterilere iyi hizmet sunmak konusunda eğitilmesi
gereklidir. Çalışanların bu konuda aşağıdaki özelliklere sahip olması
önem taşımaktadır:
Güleryüzlü olmak,
Müşteriye saygının gereği olarak
konuşurken müşterinin yüzüne bakmak,
Uygun uslup ve hitabetle konuşmak,
Müşteriye ilgi göstermek,
Irk, din, dil, cinsiyet farkı
gözetmeksizin herkese eşit derecede ve saygı ile davranmak,
İşe uygun kıyafet giymek,
Süratli hizmet etmek,
İletişimi doğru yapmaya çalışmak,
Müşterilere değer vermek.
Kutu -1: Müşteriye Nasıl Davranmalı? |
Bilindiği üzere, toplam kalite yönetimi müşteri
istek ve beklentilerinin en iyi bir şekilde karşılanması amacına
yönelik olarak geliştirilmiş bir yönetim teorisidir. Müşterilere
daha iyi kalitede hizmet sunulması için çalışanların sahip olması
gerekli davranış özelliklerini araştıran bir yönetim uzmanı bu
konuda bazı temel ilkeler tespit etmiştir: (George, 1994; 141.)
1. Bir müşteri olarak sana nasıl davranılmasını
istiyorsan, sen de müşterilere öyle davran.
Müşterilere nasıl yardımcı olabileceğini sor.
Müşterilerin şikayetini saygıyla dinle.
2. Müşterilerin ihtiyaçlarının karşılanması için
şahsi sorumluluk üstlen.
3. Müşterilere daha iyi ve kaliteli hizmet sunmak
için sürekli öğrenerek gelişmeyi amaçla.
Müşteriler, yöneticiler ve çalışma arkadaşların
ile konuşarak onların çalışmalarından memnun olup olmadıklarını
açıkça sor.
Öğrenme konusunda utanmadan ve çekinmeden yardım
talebinde bulun.
İş konusunda bilgi ve becerini geliştirmek için
sürekli olarak oku.
4. Müşterilere ve çalışma arkadaşlarına yardım
etmek için sahip olduğun bilgi ve becerileri paylaş.
Sahip olduğun enformasyonu ve tecrübeni çalışma
arkadaşlarınla paylaş.
Çalışma arkadaşlarınla uyum içinde çalış.
Yaptığın çalışmanın yöneticiler tarafından
görülmesi ve takdir edilmesinden daha çok müşterilerin
ihtiyaçlarını tatmin etmeye çalış.
5. Müşterilerin istek ve ihtiyaçlarının
karşılanması için sürekli gayret et ve pozitif bir bakış açısına
sahip ol.
İşinde uygun davranışlarda bulun ve işini
erteleme.
Fazla şikayet etme, bunun yerine engelleri aşmaya
çalış.
Çalışma konusunda heyecanlı ol ve iyi sonuç elde
etmeye çalış.
6. Müşteri ve çalışma arkadaşlarınla etkin
iletişim kur.
Başkalarının görüş ve düşüncelerini öğrenmeye ve
onlarla iletişim kurmaya çalış.
Başkalarını dikkatle dinle. Anlamsız ve gereksiz
konuşmalardan kaçın. |
İŞ KÖPRÜLEME VE İŞ EŞLEŞTİRME
İnsan kaynaklarının yönetimi alanında ele alınması
gereken konulardan birisi de iş eşleştirme ve iş köprülemedir. İş
eşleştirme (job matching) , halihazırda organizasyonda istihdam edilen
personelin kendilerine daha uygun departmanlarda ve birimlerde istihdam
edilmesi için uygulanan yöntemlerden birisidir. İş eşleştirme konusunda
başlıca üç işlemin yapılması gerekir. (Bkz: Leibman and McCarthy, 1993;
25-27.)
1. Çalışanların beceri ve
kabiliyetleri tespit edilmelidir.
Çalışanlar üzerinde bir
anket çalışması yaparak beceri ve yetenekleri belirlenmeli ayrıca
çalışmak istedikleri birim ya da üniteler tespit edilmelidir.
Anket sonuçları
bilgisayar ağına aktarılmalıdır.
2. Organizasyonda eleman
ihtiyacı ya da eleman boşluğu olan yerler tespit edilmelidir.
Organizasyon içerisinde
tüm çalışanların kaydedildiği iş ağı kontrol edilmeli ve eleman ihtiyacı
olan yerler tespit edilmelidir.
Eleman ihtiyacı olan
yerlerle ilgili enformasyon bilgisayar ağına aktarılmalıdır.
3. Eleman ihtiyacı olan
yerler ile organizasyondaki fazla işgücü birbiriyle eşleştirilmelidir.
Bilgisayar ağında
eleman ihtiyacı olan birimin aradığı elemandaki özellikler ile fazla
işgücü istihdam edilen departmanlarda her elemanın özellikleri
birbiriyle eşleştirilmelidir.
İş eşleştirme sonuçları
açıklanmalıdır.
İş eşleştirme uygulaması
gerçekleştirilmelidir.
İş eşleştirme ile benzerlik gösteren
tekniklerden birisi de iş köprüleme (job bridging) dir. İş köprüleme ,
iş eşleştirmeden farklı olarak organizasyondaki fazla işgücünün başka
departmanlara ya da birimlere aktarılmasında uygulanan bir yöntemdir. İş
köprüleme, iş eşleştirmesini de içeren bir kavram olarak düşünülmelidir.
İş köprüleme konusunda yapılması gerekli işlemleri ise şu şekilde
özetleyebiliriz: (Leibman and McCarthy, 1993, s. 25-27)
1. Kariyer Geçiş Merkezi’
nin kurulması. İş
köprüleme görevini yürütmek üzere bir merkez kurulmalıdır. Bu merkez
organizasyonlar ve üniteler arasında iş transferi işlemlerini
gerçekleştirmelidir.
2. Çalışanların beceri ve
kabiliyetlerinin belirlenmesi.
İş köprüleme hizmetinin etkin bir şekilde yapılabilmesi için
çalışanların özgeçmiş- lerinin, beceri ve kabiliyetlerinin ayrıntılı bir
şekilde tespit edilmesi gerekir.
3. İş eşleştirmesinin
yapılması.
İş eşleştirmesi (job matching) için öncelikle
çalışanların beceri ve yetenekleri tespit edilmelidir.
Organizasyonda eleman
ihtiyacı olan yerler ile eleman boşluğu olan yerler tespit edilmelidir.
Eleman ihtiyacı olan
yerler ile organizasyondaki fazla işgücü birbiriyle eşleştirilmelidir.
4. Motivasyon.
Fazla işgücünün iş bulma girişimlerinin motive edilmesi ve onlara
yardımcı olunması gereklidir.
5. Eğitim.
Fazla işgücünün başka organizasyonlarda iş bulabilmesi konusunda
eğitilmesi sağlanmalıdır. Özgeçmiş yazılması, görüşmelerde uyulması
gerekli kurallar vesaire hakkında bilgi aktarılmalıdır.
6. Yönetim desteği.
Fazla işgücünün başka
organizasyonlara ya da birimlere aktarılmasında yönetimin çalışanlara
her türlü yardım ve desteğinin sağlaması gereklidir.
7. Programın
değerlendirilmesi ve sürdürülmesi.
Bu son aşamada ise iş köprüleme ile ilgili programın sürdürülmesi
sağlanmalıdır.
Özetlemek
gerekirse, iş köprüleme fazla işgücünün organizasyondaki başka
departmanlara ya da birimlere nakledilmesi işlemidir. Bunun için,
yukarıda belirtildiği üzere öncelikle organizasyonda bir Kariyer
Geliştirme Merkezi oluşturulmalıdır. Fazla işgücü tespit edilerek
bilgisayar ağına yüklenmeli ve daha sonra “iş eşleştirme” si
yapılmalıdır.
|