AVRUPA BİRLİĞİNİN REKABET GÜCÜ  

 

Avrupa Birliği’nin rekabet gücü denildiğinde bundan öncelikle anlaşılması gereken birliğe üye ülkelerin, birlik dışındaki ülkelerle fiyat, maliyet, verimlilik gibi temel rekabet gücü göstergeleri yönünden konumunu anlamak gerekir. Aşağıda uluslararası düzeyde rekabet gücü araştırmaları ile tanınmış iki kuruluşun yapmış olduğu araştırmanın sonuçları sunulacak ve AB ülkelerinin rekabet gücü yönünden diğer ülkelerle olan karşılaştırmalı konumu özetlenmeye çalışılacaktır. Daha sonra, rekabet gücünü belirleyen en önemli etkenlerden maliyet ve verimlilik yönünden AB ülkelerinin durumlarını ele almaya çalışacağız. Bu ikinci analizde birlik içerisinde ülkelerin rekabet gücü yönünden göreceli üstünlük ya da zayıf olduğu konumların ortaya konulması amaçlanmaktadır

AB’NİN ULUSLARARASI REKABET GÜCÜ

Dünya Ekonomik Forumu’nun 2002 yılı büyüme rekabet gücü indeks sıralamasında ilk sırada ABD, ikinci sırada Danimarka yeralmaktadır. Toplam 79 ülke arasında AB üyesi ülkelerin bir çoğu ilk 10 ülke arasında bulunmaktadır.  Sıralamada göreceli olarak daha geri sıralarda yeralan ülkeler ise  İtalya (39) ve Yunanistan (38)’dır. Türkiye, 69. sırada yeralmaktadır. (Tablo-1.)

 IMD’nin 2002 yılı indeks sıralamasında ilk sırada ABD yeralmaktadır. Toplam 49 ülke arasındaki sıralamaya bakıldığında AB üyesi ülkelerin hemen tamamının ilk sıralarda yeraldığı görülmektedir. AB üyesi ülkelerden göreceli olarak rekabet gücü yüksek olmayan ülkeler arasında Yunanistan, Portekiz ve İtalya bulunmaktadır. Rekabet gücü yüksek AB üyesi ülkeler ise sırasıyla Finlandiya, Lüksemburg, Hollanda, İrlanda, İsveç’tir. (Bkz: Şekil-3)

Özetle, WEF ve IMD’nin rekabet gücü konusunda yayınladığı araştırmaların sonuçlarına bakıldığında AB üyesi ülkelerin dünya ülkeleri arasında ilk sıralarda yeraldığı görülmektedir.

AB ÜYESİ ÜLKELERİN GÖRECELİ REKABET GÜCÜ ÜSTÜNLÜK VE ZAYIFLIK KONUMLARI

Önceki açıklamalarımızda AB üyesi ülkelerin uluslararası rekabet gücü yönünden birlik dışındaki ülkelerle karşılaştırmalı durumları ortaya konulmuştu. Bu bölümde ise AB üyesi ülkelerin birlik içerisinde kendi aralarında göreceli rekabet gücü üstünlük ve zayıflık konumları ortaya konulmaya çalışılacaktır.  Bu bölümde sadece maliyetler ve verimlilik yönünden birlik üyesi ülkelerin konumları incelenmektedir.

Tablo-2 de  çeşitli maliyet ve verimlilik göstergeleri yönünden AB üyesi ülkelerin durumları karşılaştırılmaktadır. AB üyesi ülkelerde işgücü maliyeti yönünden en avantajlı ülkeler Portekiz ve Yunanistan’dır. Tablo’daki verilere göre Türkiye işgücü maliyeti yönünden tüm AB üyesi ülkelerden daha avantajlı bir konuma sahiptir. Sermaye maliyeti genel olarak tüm AB üyesi ülkelerde düşüktür. Bu bakımdan en dezavantajlı ülke Yunanistan’dır.  Türkiye’de ise yüksek faiz oranları nedeniyle sermaye maliyeti oldukça yüksektir. Vergi ve sosyal güvenlik prim maliyeti açısından en avantajlı konumda bulunan ülkeler sırasıyla İrlanda ve İngiltere’dir. Vergi maliyetinin en yüksek olduğu ülkeler ise İsveç, Belçika, Fransa ve Finlandiya’dır. Enerji (elektrik) maliyeti yönünden en avantajlı konumda olan ülkeler İsveç, Fransa, Finlandiya gibi ülkelerdir. Buna karşın elektik maliyetinin en yüksek olduğu AB üyesi ülkeler sırasıyla İtalya, Avusturya ve Almanya’dır. İşlem maliyeti (bürokrasi ve kırtasiyecilik) yönünden en dezavantajlı ülkelerin başında Fransa ve

İtalya, en avantajlı ülkelerin başında ise Finlandiya, İrlanda ve İsveç gelmektedir.  Nihayet tabloda rekabet gücünü belirleyen temel etkenlerden birisi olan işgücü verimliliği yönünden de AB üyesi ülkelerin konumları ortaya konulmuştur.  İmalat sanayiinde işçi başına yaratılan katma değer yönünden en avantajlı ülkeler Almanya ve İrlanda iken, dezavantajlı konumda olan ülkelerin başında Portekiz ve Yunanistan gelmektedir.

Buraya kadar yapılan açıklamalardan anlaşılacağı üzere AB üyesi ülkelerden birlik içerisinde ve aynı zamanda uluslararası rekabet gücü yönünden en avantajlı konumda olan ülkeler ele alınan maliyet ve verimlilik göstergesine göre değişmektedir. Kimi ülkeler  düşük vergi maliyet avantajına sahiplerken, düşük işgücü maliyeti ya da düşük enerji maliyeti avantajına sahip bulunmaktadırlar.

AVRUPA BİRLİĞİ’NDE REKABET GÜCÜNÜN ARTTIRILMASINA YÖNELİK ÇALIŞMALAR VE ÖNERİLER

Avrupa Birliği, özellikle 1990’lı yılların başlarından  itibaren rekabet gücü (competitiveness) konusuna özel bir önem vermekte, birliğin rekabet gücünü arttıracak çeşitli tedbirler yürürlüğe koymakta ve ayrıca üye ülkelere bu yönde tavsiyelerde bulunmaktadır.

 

Avrupa Birliği’nin ve tek tek üye ülkelerin rekabet gücünü yükseltebilmeleri için alınması gereken tedbirler konusunda genel olarak bir görüş birliğinin mevcut olduğunu söyleyebiliriz. AB’nin rekabet gücünün arttırılmasına yönelik  başlıca önerileri şu şekilde özetleyebiliriz:[iii]

·        Makro ekonomik ortam daha istikrarlı ve öngörülebilir bir hale getirilmelidir.

·        Devletin piyasa ekonomi üzerindeki olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak için devletin görev ve fonksiyonları dünyadaki değişim dinamiklerine paralel  olarak yeniden belirlenmeli, devletin sahip olduğu güç ve yetkiler (vergileme, harcama. Borçlanma vs.) sınırlandırılmalıdır.

·        Kamu mali yönetimi etkinleştirilmeli, bu çerçevede mali ve parasal disiplin tesis edilmeli, mali saydamlık sağlanmalıdır.

·        Hükümetler, ekonomik büyüme ve kalkınmanın belirleyicisinin girişimcilik olduğunu kabul etmelidirler.

·        Yeni iş kurmanın maliyetleri rekabetçi; devlet düzenlemeleri de basit, açık, anlaşılır ve adil olmalıdır. Bürokrasi ve kırtasiyeciliğin firmalara yansıyan dikkate alınarak devlet düzenlemeleri basitleştirilmelidir.

·        E-devlet uygulamaları yaygınlaştırılmalıdır.

·        Emek piyasası, şirketlerin ihtiyaç duydukları vasıfları zamanında, rekabet güçlerini kırmayacak maliyetlerle alabilmelerine ve çalışmanın örgütlenmesini değişen koşullara uygun olarak düzenleyebilmelerine imkan verecek esnekliğe sahip olmalıdır.

·        Sermaye piyasaları, firmalara cazip finansal seçenekler sunacak genişliğe, çeşitliliğe ve rekabetçiliğe sahip olmalıdır.

·        İşgücü piyasaları daha esnek bir hale getirilmelidir.

·        Kamu hizmetleri de dahil olmak üzere, bütün mal ve hizmet piyasaları, yeni rakiplerin ve yeni rekabet biçimlerinin girişini özendirecek ve verimli olmayan şirketlerin çıkışını kolaylaştıracak esnekliğe sahip olmalıdır.

·        Yeni mevzuat e-ticareti kolaylaştırmalı ve alıcılarla satıcılar arasındaki anlaşmazlıklara düşük maliyetli çözüm yolları sağlamalıdır: Enformasyon toplumunun yurttaşları, kişisel güvenilirliği sağlayan güvenli iletişimler ve veritabanları yoluyla korunmalıdır.

·        Öğrenim ve eğitim sistemleri insanlara, çalışma yaşamları boyunca kullanacakları yararlı bilgi ve becerileri kazandırmalıdır.

·        Özel ve kamusal araştırma ve geliştirme kurumları ile bireysel araştırmacılar, yeni bilgi edinmekte ve bu bilgiyi ticarileştirmekte güçlü teşviklere sahip olmalıdırlar.

·        Teknoloji ve yeniliklerin geliştirilmesi sağlanmalıdır.

·        Altyapı, devlet düzenlemelerinden arındırılıp rekabete açılmalıdır.

·        İşletme yönetimleri iyileştirilmelidir. Bu çerçevede yeni yönetim tekniklerinin (toplam kalite yönetimi, stratejik yönetim, değişim yönetimi vs.) uygulanması yolunda adımlar atılmalıdır.

·        Firmalar-arası rekabet düzeyinin geliştirilmesi sağlanmalıdır.


 

[i] Bkz: World Economic Forum, Global Competitiveness Report. 2000: Geneva:2001. http://www.weforum.org.

[ii] Bkz: IMD, The World Competitiveness Yearbook, 2002. Lausanne: 2002.            http://www.imd.cu.

[iii] Avrupa Birliği’nde rekabet gücünün arttırılmasına yönelik çalışmalar için bkz: European Commission, White Paper: Growth, Competitiveness and Employment, 1990  ; European Commission, Price and Cost Competitiveness, 2000.; European Commission, The Competitiveness of European Industry. 1999.; OECD, Industrial Competitiveness, Paris, 1996; OECD, Policies for Industrial Competitiveness. Paris: 1998.; UNICE, Dünya Çapında Bir Performansa Doğru, İstanbul: TÜSİAD yayını, 1995.; UNICE., Avrupa’da Girişimciliğin Özendirilmesi ve Yaygınlaştırılması, İstanbul: TÜSİAD-TİSK Ortak Yayını, 2000.; UNICE., Avrupa Rekabet Gücünün Kıyaslanması (Benchmarking): Analizden Eyleme, Ankara: TİSK yayınları, 1998.         ; UNICE, “Making Europe More Competitive: Towards World Class Performance”, Interim Report. December 1993.; UNICE, Yenilenen Ekonomi –Dinamik Bir Avrupa İçin İş Yaklaşımları. İstanbul: MESS Yayınları, 2001.; TİSK., Avrupa’da Esneklik Uygulamaları: Çalışan Bir Avrupa Yaratılması. İngiliz Sanayi Konfederasyonu (CBI) Araştırması, Ankara: TİSK Yayını, 2001.

 

Kaynak: C.C. Aktan, "Uluslararası Rekabet Gücü", içinde: C.C.Aktan, Türkiye Dünyanın Neresinde? 1999, İzmir: EGİAD Yayını, 1999. genişletilerek hazırlanmıştır.