TÜRKİYE'DE UYGULANMASI GEREKLİ 

DEĞİŞİM  PROJELERİ

Prof.Dr.Coşkun Can Aktan

 

 

Türkiye'nin bilgi çağını yakalayabilmesi  mevcut ekonomik, siyasal ve sosyal sorunlarını çözümleyerek gelişmiş ülkelerin seviyesine  yükselebilmesi için toplumsal atılımı süratle gerçekleştirmesi gereklidir.  "Toplumsal Atılım", ancak radikal toplumsal dönüşüm projelerinin süratle  ve cesurca uygulanması ile  mümkün olabilir.  Peki, Türkiye'nin böylesine bir atılımı gerçekleştirmesi için gerekli toplumsal dönüşüm projeleri nelerdir? Aşağıda Türkiye'yi bilgi toplumuna ve çağdaş devletlerin sahip olduğu konuma taşıyacak toplumsal dönüşüm projelerini sadece ana başlıkları ile sıralamaya çalışacağız:

Türkiye, çağdaş bir yeni sivil toplum sözleşmesi üzerinde uzlaşmalıdır. Türkiye'nin sivil toplum düzenini inşa etmesi için en başta bir Anayasal Reform’u gerçekleştirmesi gereklidir. Türkiye'nin "anayasalı devlet" olmaktan çıkıp, "anayasal devlet" olması için siyasal ve sivil özgürlükleri anayasada güvence altına alması gereklidir. Türkiye’nin geçtiğimiz yıllarda Avrupa Birliği ile katılım müzakerelerinin başlamasına yönelik olarak gerçekleştirdiği anayasa değişiklikleri şüphesiz çok önemli adım olmakla birlikte anayasanın tümüyle yenilenmesi önem taşımaktadır. Türkiye için elzem olan Demokratikleşme Refomu için yeni bir toplum sözleşmesine (anayasaya) ihtiyaç bulunmaktadır.

Türkiye'de yürürlükte bulunan tüm kanunların ve mevzuatın çağdaş dünyanın ve Türkiye'nin koşullarına uygun hale getirilmesi gereklidir. Mevcut kanunların dilinin ve ruhunun günün koşullarına uygun hale getirilmesi için kapsamlı bir Hukuk Reformu gereklidir.

Türkiye'de tüm kamu kurum ve kuruluşlarının yeniden yapılandırılması gereklidir. Bunun için kapsamlı bir Kamu Yönetimi Reformu gereklidir. Kamu yönetiminin iyileştirilmesi en başta merkezi yönetim kuruluşlarından başlamalı; bununla birlikte yerel yönetim kuruluşlarının, katma bütçeli kuruluşların, sosyal güvenlik kuruluşlarının örgüt yapıları, sistemleri, süreçleri, işleyiş kuralları  değişim mühendisliği tekniklerinden (toplam kalite yönetimi, benchmarking vs.) geniş ölçüde yararlanılarak yeniden yapılandırılmaıdır. Merkezi Yönetim Reformu ve Yerel Yönetimler Reformu'nun süratle yapılması gereklidir.

Türkiye'de çok ciddi  sorunlar ile yüzyüze bulunan adalet ve yargı hizmetlerinin mutlaka çok süratle yeniden yapılandırılması gereklidir. Kapsamlı bir Yargı Reformu, Türkiye'nin en acil gerçekleştirmesi gereken toplumsal dönüşüm projelerinin başında gelmektedir.

Türkiye, gerçekten tüm dünyayı yeniden şekillendiren bilgi çağını yakalamak ve bilgi toplumu olmak istiyorsa kapsamlı bir Bilim ve Teknoloji Reformu'nu süratle gerçekleştirmek zorundadır.

Türkiye'yi bilgi çağına yaklaştıracak en büyük toplumsal dönüşüm projelerinden birisi Eğitim Refomu'dur. Eğitimde daha rekabetçi bir yapının oluşturulması, özel eğitim kurumlarının gelişmesini  engelleyecek düzenlemelerin kaldırılması ve eğitimde kalitenin artırılması yönünde daha fazla çaba sarfedilmelidir.

Türkiye'de  mevcut kamu iktisadi teşebbüslerinin  re-organizasyonu, rehabilitasyonu ve özelleştirilmesi için  KİT Yeniden Yapılanma ve Özelleştirme Reformu'nun süratle uygulanması gereklidir.

Türkiye, daha güçlü bir ülke olması için enerji, ulaştırma, haberleşme alanında ciddi bir atılımı süratle gerçekleştirmesi gereklidir. Altyapı Refomu, Türkiye'nin uluslararası rekabet gücü açısından da büyük bir öneme sahip bulunmaktadır. Altyapı alanında  radikal bazı reformların (posta  ve telekomünikasyon ile enerji  hizmetlerinde serbestleştirme ve özelleştirme,  yap-işlet-sahip ol ya da yap-işlet- devret    yönetimlerinin uygulanması vs.)    süratle yapılması gereklidir.

Türkiye'de öteden beri eğitim hizmetlerinde olduğu gibi sağlık hizmetleri de "kamusal  alan" ın temel görevi olarak düşünülmektedir. Oysa, özel sektör  ve üçüncü sektör gerek eğitim hizmetleri, gerekse sağlık hizmetlerini kamu sektöründen daha kaliteli düzeyde topluma sunabilmektedir. Özel sağlık kuruluşlarının  gelişmesi ve sektörün daha rekabetçi bir yapıya sonuçta toplumun yararınadır.  Radikal bir toplumsal dönüşüm projesi olarak "Zorunlu Özel Sağlık Sigortası"  sisteminin ülkemizde yürürlüğe konulması gereklidir. Özetle, Türkiye'de bir Sağlık Reformu'nun süratle uygulanmasına ihtiyaç bulunmaktadır.

Türkiye'de sosyal güvenlik hizmetlerini sunan kuruluşların re-organizasyonu ve yeniden yapılandırılması gereklidir. Ülkemizde emeklilik yaşının yeniden düzenlenmesi ile ilgili önemli bir reform önceki yıllarda gerçekleştirilmiş ve uygulamaya konulmuştur. Ancak sosyal güvenlik reformu emeklilik yaşının yeniden düzenlenmesinden ibaret olarak düşünülmemelidir. Ülkemizde kapsamlı bir Sosyal Güvenlik Reformu’na ihtisaç bulunmaktadır.

Türkiye'de bölgelerarası gelişmiş farklılıklarını azaltacak bir Bölgesel Kalkınma Reformu'nun gerçekleştirilmesi gereklidir.

Türkiye'de gelir dağılımındaki adaletsizlik ve yoksulluk sorunu çözüm bekleyen sorunların başında gelmektedir. Toplumsal barış ve huzurun temin edilmesi için  Gelir Dağılımı Reformu gerçekleştirilmelidir.

Türkiye'nin sürdürülebilir kalkınma anlayışına uygun olarak doğanın ve çevrenin korunmasını özen göstermesi, bunun için Çevre Korunması Reformu'nu gerçekleştirmesi gereklidir.

Türkiye Bilgi Toplumu hedefi yanısıra Sanayi Toplumu hedefini de gözardı etmemelidir. Sanayileşme Reformu ile sanayinin geliştirilmesi, küçük ve orta ölçekli sanayi işletmelerinin sorunlarının çözümlenmesi, sanayide kalite, verimlilik ve standardizasyonun sağlanması ve benzeri hedeflerin gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır.

Son yıllarda fazlasıyla ihmal edilen tarım ve hayvancılık  sektörünün gelişmesi için mutlaka önlemler alınmalıdır. Türkiye, kapsamlı bir Tarım ve Hayvancılık Reformu'nu yürürlüğe koyarak  bu alandaki potansiyelini geliştirmelidir.

Türkiye'de vergi adaletini tesis etmek, kayıt dışı ekonomiyi vergilendirmek, vergi idaresini yeniden  yapılandırmak yönünde kapsamlı bir Vergi Refomu'nu gerçekleştirmek gereklidir.

Buraya kadar ülkemizde yapılması gerekli reformları sadece ana başlıkları ile saymış bulunuyoruz. Bunların dışında ülkemizde önem taşıyan başkaca toplumsal dönüşüm projeleri ve reformlar da sözkonusudur. Silahlı Kuvvetler Reformu, Devlet Ahlakı Reformu, Dış Politika Reformu, Kentleşme Reformu vesaire toplumsal dönüşüm projeleri bunlar arasında sayılabilir.

Önemle belirtelim ki, bu belirtilen alanlarda ülkemizde çok ciddi ve kapsamlı reformlar yapılmasına gerek bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, belirtilen alanlarda mevcut sorunları ve çözüm önerilerini ortaya koymak değildir. Bu nedenle sadece genel başlıklarıyla ülkemizde acil olarak yürürlüğe konulması gerekli toplumsal dönüşüm projelerini yukarıda açıklamış bulunuyoruz. 

 


Kaynak: C.Can Aktan, Değişim Çağında Devlet, Çizgi Kitabevi, 2003 adlı kitaptan alıntılarla hazırlanmıştır.