Neden e-DEVLET ?
Prof.Dr.C.Can Aktan
E-devlet’in başlıca amaçlarını şu şekilde özetleyebiliriz:
Elektronik devlet, bu temel amaçları gerçekleştirdiği ölçüde kamu yönetiminde etkinlik ve verimliliğin sağlanması, vatandaşların bilgi düzeyinin arttırılması, hizmet kolaylığı, işletme-endüstri-devlet etkileşiminin geliştirilmesi, maliyet tasarrufu, üretkenlik ve gelir artışı, devlet kademelerinde rüşvet ve yolsuzlukla mücadele, daha fazla saydamlık ve kamu birimlerine ulaşmada kolaylık gibi birçok avantaj yaratmaktadır. (Erdal,2002:166) Elektronik devlet uygulamasının sağlayacağı yararları ve avantajları Tablo- VI.4 yardımıyla açıklamak mümkündür.
Tablo-: E-Devlette Etkileşim Alanları ve E-devletin Sağlayacağı Başlıca Avantajlar
Etkileşimin Yönü |
Etkileşim Alanları |
Avantajlar |
Devletten Vatandaşa |
Bilgilendirme Vergi Sağlık Eğitim Kültür |
Alternatif dağıtım kanalarının kullanılması Kişiselleştirilmiş, hızlı ve kolay hizmetler Açıklık Düşük işlem maliyetleri |
Devletten ticari kurumlara |
Destek programları |
Hızlı ve etkin etkileşim |
Tavsiye ve yol gösterme |
Daha az bürokrasi |
|
Düzenlemeler |
Düşük işlem maliyetleri |
|
Vergi |
|
|
Devlet ve Tedarikçiler |
E- satın alma |
Verimlilikte artış |
Düşük işlem maliyetleri |
||
Kamu kuruluşları |
Kamu kurumları arası iletişim Merkezi ve yerel yönetimler arası iletişim |
Verimlilikte artış |
Etkin bilgi paylaşımı |
||
Esnek çalışma ortamı |
Kaynak: Kayalı ve Yereli, 2002:121.
Tablodan anlaşılacağı üzere elektronik devlet uygulamasında devlet ile vatandaşlar; devlet ile ticari kurumlar, devlet ile tedarikçiler ve nihayet devlet yönetimi içinde hizmet sunan kurum ve kuruluşların kendi arasında bir etkileşim sözkonusudur. Kişi ve kurumlar arasında eğitimden, sağlık hizmetlerine; tapu hizmetlerinden vergileme hizmetlerine kadar bir çok alanda bir etkileşim ortaya çıkmaktadır. Bu alanlarda elektronik etkileşim sayesinde elde edilen avantajlar küçümsenmeyecek düzeydedir. Her şeyden önce elektronik devlet sayesinde devlet yönetiminde saydamlık gerçekleşebilmekte, işlem maliyetleri azalmakta, verimlilikte ciddi artışlar sağlanabilmektedir.
Elektronik devlet sayesinde devlet kendi iş süreçlerini daha ucuza, daha kaliteli ve daha kısa sürede gerçekleştirebilmektedir. Giderek bürokratikleşen devlet kurumları, üzerlerindeki yükü taşıyamaz duruma gelmektedir. Görevlerin ve sunulan hizmetlerin yürütülmesi için gerekli olan kağıda dayalı işler, hem birim işlem süresini uzatmakta hem de maliyetleri ve dolayısıyla kamu cari harcamalarını artırmaktadır. Bu artış ise yıllar itibariyle yükselmektedir. (İnce,2001:11) E-devlet uygulamaları, bu maliyetleri ve süreleri azaltabilmekte, etkinlik ve verimliliği arttırıcı sonuçlar ortaya çıkarabilmektedir. Bürokratik işlemlerin azalması ile vatandaşın sıraya girip kuyrukta bekleme çilesi de ortadan kalkmaktadır. Böyle bir sonuca ulaşabilmek kuşkusuz, idarenin genel yapılanmasında da bir değişime gitmesiyle ilişkilidir. Bilgi işleme kapasitesinin yükselmesi, hızlı karar alma ve hızlı uygulayabilme, her şeyden önemlisi de tüm bu işlevleri yerine getirecek nitelikte iş gücüne sahip olmakla ancak beklenen faydaya ulaşılabilecektir.
E-devlet her düzeyde vatandaşın yönetime katılımını sağlayabilir. Bilişim kültürünün yaygınlaşması ile katılımcılık kültürü de gelişir. Özellikle diğer ülkelerdeki örnekler bu alandaki başlangıç çalışmalarının yerel yönetimler ve parlamentolar aracılığı ile yapıldığını göstermektedir.
E-devletin önemli bir başka işlevi de doküman yönetimine getireceği kolaylıktır. Bugün ABD ve Avrupa ülkeleri bilgi ve doküman yönetimine önem vermekte ve hızla kağıtsız ofis ortamı çalışmalarını sürdürmektedirler. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin bir çoğunda arşivlerin ilkel yöntemlerle saklandığı düşünüldüğünde, e-devlet uygulaması ile modern arşiv teknolojisine de geçilebileceği söylenebilir.[2].
Elektronik devletin sağlayacağı en önemli yararlardan birisi hizmetlerin sunulmasında sağlanan sürat ve maliyet tasarrufudur. Elektronik devlet sayesinde kamusal mal ve hizmetler daha ucuz ve çabuk sağlanır.
E-devlet uygulamasına geçen ülke yönetimlerinde vatandaşlar ve devlet arasındaki yeni ilişkilerde devlete bazı görevler düşmektedir. Bunlar;
- Bilgi toplamak için temel politikalar geliştirmek ve politikaların sonucunu kamuoyuna bildirmek.
- E-devlete katılımı kolaylaştırmak için Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin kullanımını, stratejik yönergeler ve öncelikler oluşturmak amacıyla yaygınlaştırmak.
- Bilgi ve İletişim Teknolojilerini kullanarak politik temsilcileri seçmek.
Ayrıca bu unsurlar, yönetimin geliştirilmesi için bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygın kullanımı ve gerçek politik sorumluluk gerektirir. (Ulusoy ve Karakurt, 2002:137.)
Demokratik sürece katılımın gerileme eğilimine girmesi (başta Avrupa Birliği ve OECD ülkelerinde), politik parti üyeliğinin azalması ile seçimlere katılımın düşük düzeylerde olması, geleneksel demokratik yönetimin etkinliğini kaybettiğinin açık göstergesidir. Bu açığın ortadan kaldırılması devletler için büyük bir önem taşımaktadır. Belirtilen demokratik açık olayında vatandaşların hükümetlere oy vermesinin ötesinde onların demokratik açıdan yetkilendirilmesi söz konusudur. İletişim teknolojilerini dikkate alan e-devlet uygulaması, yeni demokratik yönetimlerin açılımını zorunlu kılacak ve demokratik katılıma da imkan verecektir[3].
İletişim teknolojileri, internet ve yeni teknolojilerin vatandaşların hizmetinde kullanılması yani e-devlet uygulaması; vatandaşların demokratik sürece katılımını kolaylaştıracaktır. Bunun yanında genel-kamu bilgilerine daha hızlı ve kolay ulaşılacak, geniş hizmet kanallarının seçimi sunulacak ve politik sürecin izlenebilmesine imkan tanınacaktır. Tüm bunlar demokrasiye katılımın derinleşmesi ve geliştirilmesine, yani e-demokrasinin yerleşmesine yardımcı olacaktır[4]. Ayrıca e-devlet, devlet içinden ve dışından bilgilerin düzenli olarak akışını sağlayacağından toplumun demokratikleşmesinde önemli bir rol üstlenmiş olacaktır[5].
[2] “Arşivleme E-Devletin Önemli Bir Parçası”, http://www.bt.net.com/bilişim99/12/15/arşivleme-yazıcı-dostu- htm
[3] Ulusoy & Karakurt,2002: 138. (Orijinal eser için bkz: Paul Waller-Peter Livesey-Karin Edin, E-Government In The Service Of Democracy,ICA Information No. 74, General Issues, June 2001. s.1. )
[4] Ulusoy & Karakurt,2002: 138. (Orijinal eser için bkz: Paul Waller-Peter Livesey-Karin Edin, E-Government In The Service Of Democracy,ICA Information No. 74, General Issues, June 2001. s.1-2.
[5] Ulusoy & Karakurt,2002: 138. (Orijinal eser için bkz: Craig J. Blakeley and Jeffrey H. Matsuura, E-Government: Is E-Democracy Inevitable?” Innovation for an e-Society. Challenges for Technology Assesment.”, Berlin, Germany, Oct 17-19, 2001.)
Kaynak:Yukarıdaki bilgiler şu eserden aktarılmıştır: C.Can Aktan, Etkin Devlet, Konya: Çizgi Kitabevi, 2003.