BİRLEŞMİŞ MİLLETLER

KOPENHAG TOPLUMSAL KALKINMA DEKLARASYONU

 

6 – 12 Mart 1995

 

1.      Bizler, devlet ve hükümet başkanları olarak, Birleşmiş Milletler’in daveti üzerine, herkes için toplumsal gelişme ve insan refahının önemini ve bu hedeflere hem günümüzde hem de yirmibirinci yüzyılda birinci sırada yer vermenin önemini tarihte ilk kez bir araya gelerek kabul ettik.

2.      Dünyanın her tarafında insanların köklü toplumsal sorunların derhal çözümlenmesi gerektiğini değişik biçimlerde ifade ettiğini biliyoruz. Yoksulluk, işsizlik ve toplumsal dışlanma gibi bütün ülkeleri etkisi altına almış olan sorunlar en önemli sorunlardır. İnsanların günlük yaşamlarındaki belirsizlik ve güvensizliğin azaltılması için bu sorunların yapısal ve derindeki nedenleri ve acı sonuçları üzerinde durmayı görev kabul ediyoruz.

3.      Toplumlarımızın, değişik ülkelerde ve bölgelerde yaşayan bireylerin, ailelerinin ve toplulukların maddi ve manevi gereksinmelerine daha etkili yanıtlar vermek zorunluluğu içinde olduğumuzu kabul ediyoruz. Bun en kısa zamanda çözümlenmesi gereken bir sorun olarak ele alıyoruz ve önümüzdeki yıllarda da sorunun sürekli ve kararlı bir şekilde çözümü yönünde çaba harcamayı bir taahhüt olarak kabul etmekteyiz.

4.      Toplumların bütün kesimlerinde demokrasi ve şeffaf ve güvenilir yönetim ve uygulamanın, insanı merkez alan sürdürülebilir toplumsal kalkınmanın gerçekleştirilmesinin temel ve ayrılmaz unsurları olduğuna inanmaktayız.

5.      Toplumsal kalkınma ve toplumsal adaletin tek tek ülkeler içinde ve ülkelerimiz arasında barışın sağlanması ve korunması için zorunlu koşullar olduğu inancını paylaşmaktayız. Toplumsal kalkınma ve toplumsal adalet de barış ise güvenliğin mevcut olmadığı ortamlarda ya da bütün insan haklarına ve temel özgürlüklere saygının mevcut olmadığı yerlerde gerçekleştirilemez. Bu temel karşılıklı bağımlılık 50 yıl önce Birleşmiş Milletler Tüzüğü’nde ifade edilmiştir ve bu iki unsur arasındaki ilişki günümüze gelinceye kadar daha da güçlenmiştir.

6.      Ekonomik kalkınma, toplumsal kalkınma ve çevrenin korunması konularının birbirlerine bağlı konular olduğuna ve bütün insanların yaşam kalitelerinin yükseltilmesi hedefine yönelik çabalarımızın temelini oluşturan sürdürülebilir kalkınmanın birbirini karşılıklı olarak güçlendiren ayrılmaz parçaları olduğuna içtenlikle inanmaktayız. Yoksulların, doğa kaynaklarından sürekli biçimde yararlanabilmeleri için güçlendirilmesi gerektiğini kabul eden adil toplumsal kalkınma da sürdürülebilir kalkınmanın zorunlu temellerinden biridir. Biliyoruz ki, sürdürülebilir kalkınma sürecinde geniş temelli ve kesintisiz ekonomik büyüme, toplumsal gelişme ve toplumsal adaletin süreklileştirilmesinde kaçınılmaz bir unsurdur.

7.      Bundan dolayı, toplumsal kalkınmanın, dünyadaki bütün insanların gereksinme ve özlemlerinin merkezinde yer aldığına ve bu sorunun hükümetlerin ve bütün sivil toplum sektörlerinin sorumluluğu içinde olduğuna inanıyoruz. Hem ekonomik hem de toplumsal bakımdan en üretken politikaların ve yatırımların insanın kapasitesini, kaynaklarını ve fırsatlarını güçlendirebilecek olanlar olduğunu kabul ediyoruz. Kadının tam katılımının gerçekleştirilmediği bir ortamda, toplumsal ve ekonomik kalkınmanın sürdürülebilir bir biçimde hayata geçirilemeyeceğine, uluslararası topluluk için kadın ve erkek arasındaki eşitlik ve adaletin birinci derecede önemli yer tuttuğuna ve bunların ekonomik ve toplumsal kalkınmanın merkezinde yeralması gerektiğine inanıyoruz.

8.      İnsanın sürdürülebilir kalkınma sorununun merkezinde yer alması gerektiğini ve insanın çevresi ile uyum içinde sağlıklı ve üretken bir yaşam sürdürme hakkına sahip olduğunu kabul ediyoruz.

9.      Burada toplanmamızın amacı, hükümetlerimizi ve ülkelerimizi bütün dünyada toplumsal gelişmenin güçlendirilmesi konusunda bağlayıcı açıklamalarda bulunmaktır. Böylece bütün erkekler ve kadınlar, özellikle yoksulluk içinde yaşayanlar, kendilerini tatmin edici yaşam biçimlerine götürecek ve ailelerinin, topluluklarının ve insanlığın refahına katkıda bulunacak yasal haklardan yararlanabilecekler, kaynakları kullanabilecekler ve sorumlulukları paylaşabileceklerdir. Uluslararası topluluk için bu çabaları desteklemek ve güçlendirmek çok önemli bir hedeftir. Bu, özellikle yoksulluk, işsizlik ve toplumsal dışlanmadan zarar gören insanlar için gereklidir.

10.  Birleşmiş Milletler’in ellinci kuruluş yıldönümünün arifesinde böylesine ciddi bir taahhütte bulunuyoruz. Soğuk savaşın bitiminden sonra toplumsal gelişme ve sosyal adaletin geliştirilmesi konusunda ortaya çıkmış olan bu tek olanağı gerçekleştirmeye kararlıyız. Birleşmiş Milletler Tüzüğü’nün prensiplerine bağlı olduğumuzu bir kez daha tekrar ediyor ve bu prensiplerin bize rehberlik yaptığını ifade ediyoruz. Ayrıca 1990 da New York’ta yapılan Dünya Çocuk Konferansı Zirve Toplantısı (1), 1992 yılında Rio de Janeiro’da yapılan Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı (2), 1993’te Viyana’da yapılmış olan Dünya İnsan Hakları Konferansı (3), 1994’te Barbados’ta Bridgetown’da toplanmış olan Kalkınmakta olan Küçük Ada Ülkeleri Sürdürülebilir Kalkınma Dünya Konferansı (4) ve 1994’te Kahire’de toplanan Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı gibi önemli toplantılarda üzerinde görüş birliğine varılarak imzalanan kararlara da bağlıyız. Bu zirve toplantısı ile ise temsil ettiğimiz ülkelerin hepsi için toplumsal kalkınma konusunda yeni bir taahhütte bulunuyoruz ve Hükümetler ve halklar arasında yeni bir uluslararası işbirliği dönemi açıyoruz. Bu işbirliğinin temelini insanın gereksinmelerini, haklarını ve özlemlerini kararlarımızın ve ortaklaşa eylemlerimizin merkezine koyan bir anlayış oluşturmaktadır.

11.  Burada, Kopenhag da bir umut, taahhüt ve eylem toplantısını gerçekleştirmek için bulunmaktayız. Önümüzdeki görevlerin güçlülüğünü tamamen farkında olarak, ele aldığımız konularda önemli gelişmelerin gerçekleştirilebileceği, gerçekleştirilmesi gerektiği ve gerçekleştiği inancıyla burada bulunmaktayız.

12.  Hem günümüzde hem de yirmibirinci yüzyılda herkes için dünyanın her köşesinde toplumsal kalkınmayı sağlamlaştırmak ve insanın refahına dönük çabaları güçlendirmek amacıyla bu Eylem Programı Deklarasyonu’na kendimizi bağlıyoruz. Bütün ülkelerdeki insanları, değişik bakış tarzlarına sahip insanları ve uluslararası topluluğu ortak davamızda yer almaya çağırıyoruz.  

 

A.      GÜNÜMÜZDE TOPLUMSAL DURUM VE  TOPLANTININ AMACI

13.  Bütün dünya ülkelerinde kimileri için refahın ve ne yazık ki, kimileri için de yoksulluğun anlatılamaz derecede yaygınlaşmakta olduğunu görmekteyiz. Bu çarpıcı çelişki kabul edilemez bir olgudur ve acil eylemlerle düzeltilmesi gerekir.

14.  Artan insan hareketliliği, iletişim alanındaki ilerleme, ticari ilişkilerde ve sermaye akışındaki büyük artış ve teknolojik gelişmelerin sonucu olan globalleşme, dünya ekonomisinin, özellikle kalkınmakta olan ülkelerin ekonomilerinin sürdürülebilir büyüme ve kalkınması için yeni olanaklar yaratmıştır. Globalleşme, bütün ülkelere ötekilerin deneyimlerini paylaşma ve başarılarından ders çıkarma olanakları yarattığı gibi, ideallerin, kültürel değerlerin ve özlemlerin karşılıklı beslendiği bir dünya ortamı da sağlamaktadır. Öte yandan, süratle ilerleyen değişim ve düzenleme sürecinin yanı başında bir de yoksulluğun, işsizliğin ve toplumsal çözülmenin yoğunlaştığı bir süreç yaşanmaktadır. Çevre ile ilgili tehlikenin de aralarında yer aldığı insan refahına yönelik tehditler de globalleşmiştir. Ayrıca, dünya ekonomisindeki global dönüşümler de bütün ülkelerde, toplumsal gelişme parametrelerini değiştirmektedir. Görevimiz, bu süreçlerin ve tehditlerin, insanların en fazla yarar sağlayabilecekleri ve insanlar üzerindeki olumsuz etkilerini hafifletebilecek biçimde yönlendirilmesidir.

15.  Ancak toplumsal ve ekonomik kalkınmanın bazı alanlarında gelişmeler gerçekleşmiştir.

a-                    Son 50 yıl içinde bütün dünyada ulusların zenginliği yedi kat, uluslararası ticari ilişkiler ise aynı dönemde bundan da daha fazla artmıştır.

b-                     Doğum oranı, okuryazarlık ve temel eğitim ve temel sağlık hizmetlerinden yararlanma olanakları, aile planlaması, dünya ülkelerinin çoğunluğunda artmış, çocuk ölüm oranı ise düşmüştür. Kalkınmakta olan ülkeler de bu tablo içindedir.

c-                      Demokratik çoğulculuk, demokratik kurumlar ve temel insan hakları alanları genişlemiştir. Sömürge yapıların sona erdirilmesi çabalarında büyük gelişme kaydedilmiş, ırk ayırımcılığının ortadan kaldırılması ise tarihsel bir başarı olmuştur.

16.  Ancak, çok sayıda insanın, özellikle kadın ve çocukların zorluklar ve mahrumiyet karşısında korunmasız durumda bulunduklarını kabul ediyoruz. Yoksulluk, işsizlik ve toplumsal çözülme çoğu kez yalıtılmışlık, marjinalizasyon ve şiddete başvurma sonucunu doğurmaktadır. Özellikle korunmasız durumdaki insanlarda ve bunların çocuklarında geleceğe yönelik endişe ve güvensizlik artmaktadır.

a-                   Hem kalkınmakta olan hem de kalkınmış ülkelerde, zenginlerle yoksullar arasındaki uçurum genişlemiştir. Ayrıca, bazı kalkınmakta olan ülkelerin süratle büyümekte olmalarına rağmen, kalkınmış ve kalkınmakta olan ülkeler ve özellikle en az kalkınmış ülkeler arasındaki uçurum da süratle büyümektedir.

b-                   Dünyada bir milyarın üzerinde insan, mutlak yoksulluk koşulları içinde yaşamaktadır. Bu insanların çoğunluğu evlerine her gün aç gitmektedir. Özellikle Afrika ve en az kalkınmış ülkelerde, çoğunluğunu kadınların oluşturduğu büyük bir kesim, gelir, kaynak, eğitim, sağlık hizmeti ya da beslenme gibi alanlarda çok az destek görebilmektedir.

c-                   Ekonomik değişim süreci içinde olan ve köklü politik, ekonomik ve toplumsal dönüşüm süreçlerini yaşamakta olan farklı özelliklere sahip ve farklı büyüklükteki ülkelerde yaşanan ciddi toplumsal sorunlar da dikkati çekmektedir.

d-                   Bütün dünyada çevrenin sürekli olarak kirlenmesinin en önemli nedeni sürdürülemez tüketim ve üretim biçimlerinin benimsenmesidir. Bu özellikle sanayileşmiş ülkeler için geçerlidir. Çok ciddi endişeler doğuran bu sorun bu ülkelerde yoksulluğun ve gelir dengesizliğinin artmasına neden olmaktadır.

e-                   Dünya nüfusunun hızla artması, bu artışın yapısı ve dağılımı ve yoksulluk ve toplumsal ve cinsler arası eşitsizlikle ilişkileri Hükümetlerin, bireylerin, toplumsal kurumların ve doğal çevrenin uyarlanma kapasiteleri karşısında bir tehdit oluşturmaktadır.

f-                    Dünyada 120 milyonun üzerinde insan resmi kayıtlara göre işsizdir. Zaman zaman çalışabilenlerin sayısı ise bundan daha fazladır. Resmi eğitim görenler de dahil olmak üzere çok sayıda genç insanın üretken iş bulma umudu fazla değildir.

g-                   Mutlak yoksulluk koşulları içinde yaşayan kadınların sayısı erkeklerden fazladır. Bu alandaki dengesizlik giderek artmaktadır. Bu ise kadınlar ve çocukları için ağır sonuçlar yaratacaktır. Kadınlar, yoksulluk, toplumsal çözülme, işsizlik, çevrenin kötüleşmesi ve savaşların sonuçları gibi sorunlarla uğraşmakta erkeklerden daha fazla yük taşımaktadırlar.

h-                   Dünyanın en büyük azınlıklarından biri sakatlardır. Bu grubun azınlık topluluklar içindeki oranı 10’da 1’den fazladır. Sakatlar yoksulluğa, işsizliğe ve toplumsal yalıtılmışlığa sürüklenmektedirler. Öte andan bütün ülkelerde, yaşlılar, toplumsal dışlanma, yoksulluk ve marjinalleşme karşısında son derecede korunmasız durumdadırlar.

i-                     Dünyada milyonlarca insan göçmen olarak yaşamaktadır. Bunların bir kısmı ise yurtlarından çıkarılmış insanlardır. Trajik toplumsal sonuçlar bu insanların ülkelerindeki toplumsal kararlılık ve ekonomik gelişmeyi olumsuz yönde etkilemektedir. Kendilerini kabul eden ülkelerde ve bölgelerde de benzer sonuçlar ortaya çıkmaktadır.

17.  Bu sorunlar özellikleri bakımından dünyanın her bölgesinde yaşanmaktadır. Ancak, birçok kalkınmakta olan ülkenin, özellikle Afrika ülkelerinin ve en az gelişmiş ülkelerin durumunun son derece vahim olduğunu ve bu ülkelerdeki durumun özel bir dikkati ve özel eylemleri gerektirdiğini kabul etmekteyiz. Köklü politik, ekonomik ve toplumsal dönüşümler yaşayan bu ülkelere ve barış ve demokrasi sürecinin sağlamlaştırılmakta olduğu ülkeleri uluslararası topluluğun desteklemesi gerektiğini kabul ediyoruz.

18.  Ekonomileri dönüşüm halinde olan ve aynı zamanda temel politik, ekonomik ve toplumsal değişimler içinde olan ülkeler de uluslararası topluluk tarafından desteklenmelidir.

19.  Köklü politik, ekonomik ve toplumsal değişim süreci içinde bulunan öteki ülkelerin de uluslararası topluluğun desteğine gereksinmeleri vardır.

20.  Toplumsal gelişmenin hedef ve amaçlarına ulaşılabilmesi için aile ve toplum için toplumsal huzursuzluk ve kararsızlığın esas kaynaklarının ortadan kaldırılması gereklidir. İnsanlarımızın sağlık, güvenlik, barış, emniyet ve refahı için ciddi tehditler oluşturan dünya çapındaki koşullara karşı mücadeleye özel önem vermeye ve bu konu üzerinde önemle durmaya söz veriyoruz. Önü alınamayan açlık, kötü beslenme, gizli uyuşturucu kullanımı ile bağlantılı sorunlar, terörizm, hoşgörüsüzlük ve ırksal, etnik, dinsel ve başka türden nefret duygularına yolaçan kışkırtmalar, yabancı düşmanlığı, sürekli, bulaşıcı ve kronik hastalıklar bu koşullar arasında yer almaktadır. Bunların ortadan kaldırılmasına dönük çalışmalar sırasında ulusal düzeyde ve özellikle bölgeler ve uluslararası düzeylerde işbirliği daha da güçlendirilmelidir.

21.  Bunun için, aşırı askeri harcamaların, silah ticaretinin, silah üreterek kar elde etmeye yönelik yatırımların kalkınma üzerindeki olumsuz etkileri açıklanmalıdır.

22.  Bulaşıcı hastalıklar bütün ülkelerde ciddi bir sağlık sorunu olarak önümüzde durmaktadır. Bu faktör bütün dünyada ölüm oranı üzerinde büyük bir etkide bulunmaktadır. Bir çok bölgede bulaşıcı hastalıklardan dolayı hayatlarını kaybedenlerin sayısı artmıştır. Bu hastalıklar toplumsal kalkınmanın önünde bir engel teşkil etmekte ve genellikle yoksulluk ve toplumsal dışlanmanın nedeni olmaktadır. Tüberkülozdan malaryaya, HIV’ den AIDS’e kadar uzanan geniş bir spektrum oluşturan bu hastalıkların engellenmesi, tedavisi ve denetim altına alınması konusuna özel önem verilmelidir.

23.  Dünya halklarının güvenini ancak onların gereksinmelerine özel önem verirsek elimizde tutabiliriz. Yoksulluğun, üretken istihdamın yokluğunun ve toplumsal çözülmenin insan onuruna bir saldırı olduğunun bilincindeyiz. Bu faktörlerin, koşulları olumsuz yönde etkilediklerini, insan kaynaklarının çarçur edilmesine yol açtıklarını ve pazarların ve ekonomik ve toplumsal kurumların ve süreçlerin işleyişinde yetersizliğe yol açtıklarını biliyoruz.

24.  Görevimiz, bize günümüzde ve gelecekte rehberlik edecek bir toplumsal kalkınma için insanı merkez  alan bir çatı oluşturmak, insani huzursuzluklardan en fazla etkilenenlerin acil gereksinmelerine yanıt vermektir. Bu görevi yerine getirmeye ve bütün dünyada toplumsal gelişme sürecini ilerletmeye kararlıyız.

 

B.       İLKELER VE HEDEFLER

25.  Biz Devlet ve hükümet başkanları, insan onuru, insan hakları, eşitlik, saygı, barış, demokrasi, karşılıklı sorumluluk ve işbirliği ve değişik dinsel ve ahlaki değerlere ve insanların kültürel ortamlarına tam saygı temeli üzerinde toplumsal gelişme için politik, ekonomik, etik ve manevi bir bakış tarzına bağlı olduğumuzu açıklıyoruz. Buna bağlı olarak herkesin tam katılımının gerçekleştiği toplumsal ilerleme, adalet ve insan koşullarının iyileştirilmesi yönündeki süreçlerin geliştirilmesine yönelik ulusal, bölgesel ve uluslararası politika ve eylemlere özel önem vereceğiz.

26.  Bu hedefe ulaşmak için özellikleri aşağıda açıklanan hedeflere yönelik bir eylem çerçevesi oluşturacağız:

a-                   İnsanı, kalkınmanın merkezine oturtup ekonomilerimizi insanın gereksinmelerini daha iyi karşılayabilecek bir şekilde yönlendirmek;

b-                   Nesiller arasında eşitliği sağlayarak ve doğal çevremizin bütünlüğünü ve sürdürülebilirliğini koruyarak bugünkü ve gelecekteki nesillere karşı sorumluluklarımızın gereklerini yerine getirmek;

c-                   Toplumsal gelişmenin bir ulusal sorumluluk olduğunu, uluslararası topluluğun ortaklaşa taahhüdü ve çabaları olmaksızın bunun başarılamayacağını kabul etmek;

d-                   Ekonomik, kültürel ve toplumsal politikalar arasında bir bütünlük oluşturarak bu alanların karşılıklı olarak birbirlerini desteklemelerini sağlamak ve çalışmalarda kamu ve özel sektörlerin karşılıklı bağımlılığını gözden uzak tutmamak,

e-                   Sürdürülebilir toplumsal kalkınmanın gerçekleştirilebilmesi için, ekonomi politikaların sağlam ve geniş bir temel üzerine oturtulmasına özen göstermek;

f-                    Ulusal, bölgesel ve uluslararası düzeylerde demokrasi, insan onuru, toplumsal adalet ve dayanışmanın geliştirilmesi, toplumlar arasındaki farklılıklara tam saygı göstererek, hoşgörü, şiddeti dışlama, çoğulculuk ve ayırımcılık yapmama eğilimlerini güçlendirmek;

g-                   Eşit gelir dağılımının desteklenmesi ve herkes için eşit ve adil fırsatlar yaratılması yoluyla kaynakların daha geniş kesimlere ulaştırılmasının sağlanması;

h-                   Ailenin, toplumun temel birimi ve toplumsal kalkınmada çok önemli bir role sahip olduğunu kabul etmek. Aile fertlerinin haklarına, yeteneklerine ve sorumluluklarına önem vererek toplumun bu temel birimini güçlendirmek;

i-                     Kalkınma programlarında, zarara uğramış, korunaksız kişilere ve gruplara da yer verilmesi, ve toplumun bütün bireylerinin yasal haklarının uygulanması ve doğal ve toplumsal çevreden yararlanmalarının sağlanması yoluyla zarara uğrayanların karşılaştıkları sorunlara çözümler üretmek;

j-                    Bütün insan haklarına ve temel özgürlüklere, kalkınma hakkı da dahil olmak üzere, saygı, itaat ve korumanın geliştirilmesi, yasal hakların gerçekten uygulanmasının ve sorumluluklarının toplumun her düzeyinde daha geniş bir şekilde dağıtılmasını, kadın ve erkek  arasındaki eşitlik ve adaletin geliştirilmesi, çocukların ve gençlerin haklarının korunması, toplumsal bütünleşme ve sivil toplumun geliştirilmesi ve güçlendirilmesi;

k-                   Sömürgecilik ya da başka biçimlerde yabancı egemenliği ve yabancı işgali altındaki halklar başta olmak üzere, bütün halkların kendi kaderlerini kendilerinin tayin etme hakkını kabul edilmesi, Dünya İnsan Hakları Konferansı’nda kabul edilen Viyana Eylem Programı Deklarasyonu’nda (3), öteki hakların yanısıra, bu konuda da yer verilmiş olan hakların tam manasıyla gerçekleştirilmesine önem vermek,

l-                     İnsanın gelişmesini ve güvenliğini destekleyerek toplumun, kadın ya da erkek her üyesinin temel insani gereksinmelerinin karşılanabilmesini ve her kadın ya da erkeğin kişisel onuru, güvenliği ve yaratıcılığının gerçek yaşamda karşılığının bulunmasını sağlamak;

m-                 Yerli toplulukların ekonomik ve toplumsal gelişmelerini, kimlik, gelenek, toplumsal örgütlenme biçimleri ve kültürel değerlerine tam saygı göstererek kabul etmek;

n-                   Bütün kamu ve özel karakterli ulusal ve uluslararası kurumlarda şeffaf ve güvenilir yönetim ve tatbikata özel önem vermek;

o-                   Bütün insanların, özellikle kadınların, bireysel niteliklerinin güçlendirilmesinin kalkınmanın temel hedeflerinden biri ve kalkınmanın temel kaynağı olduğunu kabul etmek. İnsanların bireysel niteliklerinin güçlendirilmesi, insanın, toplumlarımızın işleyişini ve refahını belirleyecek kararların formülasyonu, uygulaması ve değerlendirilmesine tam katılımını gerekli kılar;

p-                   Toplumsal gelişme için uluslararası işbirliği ve ortak çalışmaya hız verilmelidir. Toplumsal gelişme evrenseldir ve yeni ve daha sağlam bir toplumsal gelişme taslağı hazırlanmalıdır;

q-                   Yaşlıların daha iyi bir yaşama ulaşma olanaklarının geliştirilmesi;

r-                    Yoksulluk içinde yaşayan insanların yeni bilgileşim teknolojilerinden ve öteki teknolojilerden yararlanmaları konusunda yeni yöntemler geliştirilmesi toplamsal gelişme hedeflerinin gerçekleştirilmesine katkıda bulunacaktır. Bundan dolayı bu tür teknolojilere ulaşma olanaklarının kolaylaştırılması gerektiğinin kabul edilmesi;

s-                   Kadınların politik, ekonomik, toplumsal ve kültürel yaşamın bütün alanlarında, eşit bireyler olarak katılımlarının geliştirilmesinin sağlanması ve bu olanakların geliştirilmesine ilişkin programların ve politikaların güçlendirilmesine ilişkin programların ve kadının temel haklarından tam olarak yararlanabilmelerini sağlayacak bütün kaynakların iyileştirilmesi;

t-                    Göçmenlerin kendi isteklerine bağlı olarak asıl ülkelerine güvenlik içinde gönderilmelerine olanak sağlayacak ve yurtlarından ayrılmak zorunda bırakılmış kişilerin yurtlarına gönüllü olarak ve güven içinde dönmelerini ve toplumlarına kolaylıkla uyum yapmalarını sağlayacak  bütün kaynakların iyileştirilmesi;

u-                   Tam toplumsal gelişme hedefine ulaşabilmek için savaş tutsaklarının, savaşta kaybolanların, uluslararası antlaşmalara uygun olarak iadelerinin öneminin vurgulanması;

27.  Bu hedefleri gerçekleştirmenin devletlerin en önemli sorumluluğu olduğunu kabul ediyoruz. Bu hedeflere sadece devletler aracılığıyla ulaşılamayacağını da kabul ediyoruz. Uluslararası topluluk, Birleşmiş Milletler, çok taraflı mali kurumlar, bütün bölgesel örgütler ve yerel yönetimler ve bütün sivil toplum görevlilerinin, kendi kaynak ve çaba paylarına gerçek katkılarda bulunmaları gerekir. Toplumsal gerginliklerin azaltılması ve daha geniş çaplı bir toplumsal ve ekonomik kararlılık ve güvenliliğin yaratılması yönünde dünya çapında harcanan çabalarla insanlar arasındaki eşitsizliklerin azaltılması ve kalkınmış ve kalkınmakta olan ülkeler arasında varolan büyük farklılıkların azaltılması için bunların yapılması gereklidir. Ekonomileri geçiş halinde olan ülkelerdeki radikal politik, toplumsal ve ekonomik değişiklikler, beraberlerinde ekonomik ve toplumsal durumlarında kötüleşmeyi de getirmektedirler. Bütün insanları, kendi etkinlik alanlarındaki somut eylemleriyle ve vatandaş olarak özel sorumluluklar üstlenmeleri yoluyla insan koşullarının güçlendirilmesi konusunda bireysel taahhütlerde bulunmaya çağırıyoruz.

 

C.       TAAHHÜTLER

28.  Toplumsal kalkınma için dünya çapında yürüttüğümüz çabalar, ve Eylem Programı’nda yeralan eylem önerileri, Birleşmiş Milletler Tüzüğü’ndeki amaç ve ilkelere bağlı kalarak ve uluslararası işbirliği ve mutabakat anlayışı içinde gerçekleşmektedir. Toplumsal gelişme için stratejilerin, politikaların, programların ve eylemlerin formülasyonu ve uygulamasının sorumluluğunun tek tek ülkelere ait olduğunu ve her ülkenin ekonomik, toplumsal koşulların, ortama bağlı olarak farklı olacağını gözönünde tutması gerektiğini, ve ülkelerin değişik dinsel ve etnik değerlere, vatandaşlarının farklı kültürel ortamlarına ve felsefi inançlarına, bütün insan haklarına ve temel özgürlüklere uyarak, tam saygı göstermesi gerektiğini kabul ediyoruz. Bundan dolayı toplumsal gelişme programları ve eylemlerinin tam olarak uygulanabilmesi için uluslararası işbirliği zorunludur.

29.  Toplumsal adalet, dayanışma, ülkeler içinde ve arasında uyum ve eşitlik amacına dönük hepimizin paylaştığı toplumsal gelişme davamızı temel alarak, ulusal egemenlik ve bölgesel bütünlük ilkelerine ve politika hedeflerine, kalkınma önceliklerine ve dinsel ve kültürel farklılıklara ve bütün insan haklarına ve temel özgürlüklere tam saygı göstererek, toplumsal ilerleme ve gelişme için aşağıdaki taahhütlerde somut olarak ifade edilmiş olan dünya çapında bir çabayı başlatıyoruz.

TAAHHÜT 1

            İnsanın toplumsal gelişmesinin gerçekleştirilmesini olanaklı kılacak bir ekonomik, politik, toplumsal, kültürel ve yasal çevrenin yaratılmasını taahhüt ediyoruz.

            Bu hedefe ulaşmak için tek tek ülkeler düzeyinde yapacaklarımız aşağıda yeralmaktadır.

a-                   Anayasalarımıza, yasalarımıza ve usullerimize uygun olarak ve uluslararası hukuk kurallarına ve yükümlülüklerimize bağlı kalarak kararlı bir yasal çerçeve sağlayacağız. Bağlı kalacağımız uluslararası anlaşma ve yükümlülüklerimiz içinde kadın ile erkek arasında eşitlik ve adaleti destekleyen maddeler, bütün insan haklarına ve hukukun üstünlüğüne tam saygıyı, adaletin herkes için uygulanmasını, her tür ayırımcılığın ortadan kaldırılmasını, şeffaf ve güvenilir yönetim ve uygulamayı ve özgür ve temsili sivil toplum örgütleriyle işbirliğini teşvik eden maddeler yer alacaktır.

b-                   Herkesin gelir, kaynak ve toplum hizmetlerinden eşit biçimde yararlanabilmesini desteklemeye dönük güçlendirici bir ekonomik ortam yaratacağız;

c-                   Halkın toplumsal ve ekonomik politika ve programlara katılım düzeyini ve yöntemlerini uygun olan yerlerde güçlendireceğiz. Bunun için desantralizasyon, kamu kurumlarında açık yönetim, sivil toplumun ve yerel toplulukların güç ve olanaklarının güçlendirilmesi ve böylece kendi örgütlerini, kaynaklarını ve etkinliklerini geliştirmelerini gerçekleştirmek gereklidir.

d-                   Hoşgörü, şiddeti dışlama ve farklılıklara saygı eğiliminin desteklenmesi ve anlaşmazlıkların barışçı yöntemlerle çözümlenmesi yoluyla barışı güçlendireceğiz;

e-                   Dinamik, açık, serbest piyasayı teşvik ederken gereken ölçülerde pazara müdahale etme gerekliliğini kabul edeceğiz, piyasa işleyişindeki kusurları engelleyip gereken önlemlerini alacağız, kararlılığı ve uzun dönemli yatırımları teşvik edeceğiz, adil rekabet ve ahlaki davranışları teşvik edeceğiz, ekonomik ve toplumsal kalkınmayı uyumlulaştıracağız (Buna yoksulluk koşulları içinde yaşayan insanların ve sakatların, özellikle kadınları, ekonomik ve toplumsal süreçlere tam ve üretken biçimde katılımını olanaklı kılacak ve bu hakkı onlara verebilecek uygun programların oluşturulması ve uygulanması da dahildir),

f-                    Özellikle yoksulluk koşulları içinde yaşayan insanlara yardımcı olabilmek için eğitim, gıda, barınak, istihdam, sağlık ve bilgileşim alanlarında gerçekleştirilmiş olanlar da dahil olmak üzere, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (6), Ekonomik Toplumsal ve Kültür Anlaşması (7), Kalkınma Hakkı Deklarasyonu (8) gibi konuyla ilgili uluslararası belgeler ve deklarasyonlarda ortaya konmuş bulunan hakların hayata geçirilmesini sağlayacak çalışmaların teşvik edilmesinin bir kez daha ifade edilmesi gerekmektedir;

g-                   Göçmenlerin istedikleri takdirde yurtlarına güvenlik içinde ve saygın kişiler olarak dönmelerini olanaklı kılacak somut koşulların yaratılması ve yurtlarından ayrılmak zorunda bırakılan insanların gönüllü olarak yurtlarına dönüşlerini ve döndükten sonra toplumlarına sıkıntı çekmeden uyum yapmalarını sağlayacak koşulları yaratacağız;

h-                   Uluslararası barış ve güvenliği teşvik edeceğiz ve uluslararası anlaşmazlıkların, Birleşmiş Milletler Tüzüğü’ne uygun olarak barışçı yöntemlerle çözümlenmesini teşvik edip bu yöndeki çabalara destek vereceğiz;

i-                     Toplumsal gelişmenin gerçekleştirilebilmesi için uluslararası işbirliğini güçlendireceğiz;

j-                    Diğer önlemlerin yanısıra, makroekonomik politikaların formülasyonu ve uygulamasında işbirliği, ticaretin liberalizasyonu, hem yeterli hem de önceden tahmin edilebilir ve sürdürülebilir kalkınma için gereken kaynakların elde edilebilirliğini en fazla düzeye çıkarabilecek şekilde hareketli, yeni ve ek mali kaynakları harekete geçireceğiz ya da temin edeceğiz, ulaşılabilir bütün fon kaynaklarından ve mekanizmalarından yararlanıp, mali kararlılığın güçlendirilmesi ve kalkınmakta olan ülkelerin ve ekonomileri değişim sürecinde olan ülkelerin gereksinmelerini dikkate alarak, dünya piyasalarına daha adil biçimde daha fazla girebilmeleri, üretken yatırımlardan, teknolojilerden ve gereken bilgiden yararlanmaları gibi önlemlerle destekleyici bir dış ekonomik çevrenin oluşturulmasına dönük politikaların teşvik edilmesi ve uygulanması, konularında çaba harcayacağız;

k-                   Ticaret, yatırım, teknoloji, borçlar ve resmi kalkınma yardımları ile ilgili uluslararası anlaşmaların toplumsal gelişmeyi destekleyecek biçimde uygulanmasını sağlamaya çalışacağız;

l-                     Özellikle teknik ve mali işbirliği yoluyla, kalkınmakta olan ülkelerin süratle, geniş bir temele dayanarak sürdürülebilir kalkınmalarını geliştirmeye yönelik çabalara destek vereceğiz. Küçük ada ülkelerinin, belirli bir bölgede kapalı kalmış ülkelerin ve en az gelişmiş ülkelerin özel gereksinmelerine özel önem verilmelidir.

m-                 Uygun uluslararası işbirliği içine girerek ekonomileri değişim sürecinde olan ülkelerin geniş temele dayalı sürdürülebilir kalkınma çabalarına destek vereceğiz;

n-                   Evrensel, vazgeçilmez ve temel insan haklarının ayrılmaz bir parçası olarak kalkınma hakkı da dahil olmak üzere evrensel, paylaşılmaz ve karşılıklı bağımlı ve karışlıklı ilişki içinde olan bütün insan haklarını kabul edeceğiz ve geliştireceğiz ve bu haklara saygı gösterilmesini, korunmasını ve itaat edilmesini sağlamaya çalışacağız.;

TAAHHÜT 2

Kararlı ulusal eylemler ve uluslararası işbirliği ile, insanlığın bir ahlaki, toplumsal, politik ve ekonomik zorunluluğu olarak, yoksulluğun dünyanın her köşesinde ortadan kaldırılması hedefi doğrultusunda çaba harcayacağımızı içtenlikle ifade ediyoruz.

Bunun için ulusal düzeyde, bütün sivil toplum örgütleri ile işbirliği yaparak ve çokboyutlu ve bütünlüklü bir yaklaşımla aşağıda belirtilen çalışmaları yapacağız:

a-                   Tercihen,  Uluslararası Yoksulluğun Ortadan Kaldırılması yılı olan 1996’da mümkün olan en kısa zaman içinde bütün dünyada yoksulluğun önemli oranda azaltılması ve her ülkede kendi koşullarına göre saptanacak bir hedef gününde mutlak yoksulluğun ortadan kaldırılması ve eşitsizliğin azaltılmasına dönük ulusal politikalar ve stratejilerin acil bir görev olarak benimsenip formüle edeceğiz ya da güçlendireceğiz;

b-                   Yoksulluğun asıl nedenlerinin ortaya çıkarılabileceği çabalara ve politikalara özel önem vereceğiz ve herkes için temel gereksinmeleri sağlayacağız. Bu çalışmalar içinde, açlık ve kötü beslenmenin ortadan kaldırılması, gıda maddelerinde güvenlik, eğitim, istihdam ve geçinme, temel sağlık hizmetleri –sağlık bakımlarının tekrarlanması, güvenilir içme suyu ve sağlık koruma ve yeterli barınak da dahil-, toplumsal ve kültürel yaşama katılım yer alacaktır. Yoksulluğun en büyük yükünü taşıyan kadınların ve çocukların gereksinme ve haklarına ve korunaksızların ve sakatlarının gereksinmelerine özel önem verilecektir.

c-                   Yoksullar için kredi, toprak, eğitim ve öğretim, teknoloji, bilgi ve bilgileşim de dahil olmak üzere üretken kaynaklara ulaşma ve genişleyen istihdamdan ve ekonomik fırsatlardan yararlanabilmeleri için politika ve yasal düzenleme ortamlarında karar alma süreçlerinde yeralmalarına olanak tanıyacak çalışmalar yapacağız;

d-                   Herkesin istihdam, hastalık, analık, çocuk yetiştirme dulluk, sakatlık ve yaşlılık sürelerinde yeterince ekonomik ve toplumsal korunma alabilmesini sağlayacak politikalar oluşturup uygulayacağız;

e-                   Ulusal bütçe ve politikalara, temel gereksinmeleri karşılayabilecek biçimde ve eşitsizlikleri azaltıp yoksulluğu stratejik bir hedef olarak belirleyecek özellikler vereceğiz;

f-                    Eşitsizliklerin azaltılmasına çalışacağız, kaynaklardan yararlanma ve gelir elde etme olanaklarını artıracağız, eşitsizliği besleyen bütün politik, yasal, ekonomik ve toplumsal faktör ve kısıtlamaları ortadan kaldıracağız;

Bu alanda uluslararası düzeyde yapacaklarımız ise şunlardır:

g-                   Uluslararası topluluğun ve uluslararası örgütlerin, özellikle çok taraflı mali kurumların, kalkınmakta olan ülkelere ve bütün dünyada yoksulluğun ortadan kaldırılması ve temel toplumsal korunma olanaklarının sağlanması şeklindeki ortak hedefimiz doğrultusundaki çabalarında yardıma gereksinmesi olan ülkelere yardımcı olmalarını sağlayacağız;

h-                   Mali yardım sağlayan bütün uluslararası ve çok taraflı kalkınma bankalarını, kalkınmakta olan ülkelerin ve bütün ülkelerin insanı merkez alan sürdürülebilir kalkınma ve herkesin temel gereksinmelerinin karşılanması ile ilgili çabalarına dönük politika ve programlarına kesintisiz biçimde verdikleri destek konusunda teşvik edeceğiz; üzerinde anlaşmaya varılmış program hedeflerinin gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla sözkonusu kalkınmakta olan ülkelerle görüşmeler yaparak bu ülkelerin varolan programlarını değerlendirmelerini sağlayacağız; bu ülkelerin kendi politika ve programlarının herkesin temel gereksinmelerinin karşılanması ve mutlak yoksulluğun ortadan kaldırılmasını en önemli konu olarak benimseyen ve üzerinde anlaşmaya varılmış kalkınma hedeflerinin daha ileri noktalara ulaştırabilecek politika ve programlar olmasını teşvik edeceğiz; halkın katılımının bu tür program ve politikalar için son derece önemli olduğu üzerinde duracağız;

i-                     Özellikle Güney Asya gibi halkın önemli bir kesiminin yoksulluk içinde yaşadığı ve bundan dolayı toplumsal ve ekonomik kalkınma hedeflerine ulaşmakta ciddi güçlüklerle karşılaşan bölgelerin ve ülkelerin özel gereksinmelerine dikkat etmeye ve buralara destek vermeye çalışacağız.

TAAHHÜT 3

Tam istihdamı ekonomik ve toplumsal politikalarımızın temel önceliği olarak belirlemeyi ve bütün kadın ve erkeklerin özgürce üretken istihdam ve iş seçmeleri yoluyla sağlam ve sürekli geçinme olanakları yaratabilmelerini sağlamayı taahhüt ediyoruz.

Bunun için ulusal düzeyde şunları yapacağız:

a-                   İstihdam olanaklarının arttırılması, işsizliğin azaltılması ve adil yeterli ve uygun ücret alımının desteklenmesi ilkesini hükümet stratejilerinin ve politikalarının en önemli konusu olarak ele almak, işçilerin haklarına tam saygı göstermek, çalıştıranların, çalışanların ve bunların örgütlerinin katılımlarını gerçekleştirmek, gençlerin, kadınların, sakatların ve bütün öteki zarara uğramış grup ve bireylerin yapısal, uzun dönemli işsizlik ve her zaman iş bulamama gibi sorunlarına özel önem vermek, gibi konularda çaba harcayacağız;

b-                   Hem kırsal hem kentsel sektörlerde iş bulma olanakları ve üretkenliği geliştirecek politikalar oluşturacağız, kalkınma için insan kaynağı geliştirme konusuna yatırım yapacağız, üretken istihdam yaratan teknolojileri destekleyeceğiz, girişimcilik eğilimlerini ve küçük ve orta ölçekli girişimleri teşvik edeceğiz;

c-                   Toplumun zarara uğramış sektörlerine özel önem vererek, resmi olmayan sektördekiler de dahil olmak üzere küçük ve çok küçük işletmelerin, toprak, kredi, bilgileşim, altyapı ve öteki üretken kaynaklara ulaşma olanaklarını arttıracağız,

d-                   Hem çalıştıranların hem de çalışanların, ekonomik koşulların, teknolojilerin ve emek pazarlarının değişimine uyum yapmaları için gereken eğitim bilgileşim ve öğretimi gerçekleştirebilecek politikalar oluşturacağız;

e-                   Yeni istihdam alanları yaratabilecek değişik seçenekler keşfetmeye, gelir ve satınalma gücü yaratacak yeni yaklaşımları araştırmaya çalışacağız;

f-                    Çalışan insanların kazançlarıyla aile sorumlulukları arasında bir uygunluk oluşturabilecek politikaları destekleyeceğiz;

g-                   Kadınların çalışma alanlarına daha fazla girmelerine, emek pazarlarındaki konumlarının korunmasına, özellikle ücretler alanında erkeklerle kadınlar arasında eşitliğin geliştirilmesine önem vereceğiz;

h-                   İstihdamın geliştirilmesini konu alan stratejilerimizde resmi olmayan sektörün katkılarına gereken önemi vereceğiz. Kalkınmakta olan ülkelerde bu sektörün toplumsal bütünleşmeye ve yoksulluğun ortadan kaldırılmasına yaptığı katkının arttığı ve resmi ekonomi ile bağlarının güçlendiği gözönünde tutulacaktır;

i-                     Nitelikli işler sağlanması ve çalışanların çıkarlarının ve temel haklarının korunması hedefine ne ölçüde ulaşıldığını izleyeceğiz; bunun için Uluslararası Çalışma Örgütünün ilgili sözleşmelerine özgürce saygı gösterilmesini desteklemek –buna angarya ve çocukların çalıştırılmasının yasaklanması, örgütleme özgürlüğü, sendika kurma ve toplu pazarlık yapma hakkı ve ayırımcılık yapmama ilkeleri de dahildir;

            Uluslararası  düzeyde yapacaklarımız ise şunlardır;

j-                    Göçmen işçilerin ilgili ulusal ve uluslararası araçların sağladığı koruma önlemlerinden yararlanmalarını sağlayacağız, göçmen işçi emeğinin sömürülmesine karşı etkili ve somut önlemler alacağız, bütün ülkeleri göçmen işçilerle ilgili uluslararası araçları dikkate almaya ve göçmen işçilerin bu haklarının yasalarla kabul edilmesine ve bu yasaların tam anlamıyla uygulanmasına yöneltilmesini sağlayacağız;

k-                   Makroekonomik politikalarda uluslararası işbirliğini, sürdürülebilir ekonomik büyümenin desteklenmesini ve yeni istihdam alanlarının yaratılabilmesi için ticaret ve yatırımın liberalizasyonunu, istihdamı artıran ve işsizliği azaltan başarılı politika ve programlarla ilgili deneyimlerin aktarılmasını teşvik edeceğiz;

TAAHHÜT 4

Kararlı, güvenli ve adil toplumlarla, ayırımcılık yapmayan, hoşgörülü, farklılıklara, fırsat eşitliğine, dayanışmaya, güvenliğe ve bütün halkın katılımına saygı gösteren ve zarar görmüş ve korunaksız grup ve kişilerin sorunlarına önem veren toplumların toplumsal bütünleşmelerini teşvik etmeyi taahhüt ediyoruz.

Bunun için ulusal düzeyde yapacaklarımız şunlardır.

a-                   Demokrasi, yasaların hakimiyeti, çoğulculuk ve çeşitlilik, hoşgörü ve sorumluluk, şiddeti dışlama ve dayanışmaya saygı gösterilmesini teşvik edeceğiz. Bunun için eğitim sistemlerinin, kitle iletişim araçlarının ve yerel topluluklarla örgütlerin halkın toplumsal bütünleşme konusundaki bilinçlerini geliştireceğiz ve toplumsal bütünleşmenin bütün özelliklerini ve bunun önemini kavramaları yönündeki çabalarına destek vereceğiz;

b-                   Bütün biçimleriyle ayırımcılığın ortadan kaldırılmasına ve insan onuruna saygı ve eşitliği temel alan toplumsal bütünleşmenin gerçekleştirilmesini hedefleyen politika ve stratejileri güçlendireceğiz;

c-                   Sivil, politik, ekonomik, toplumsal ve kültürel yaşama katılım ve bu alanlarda haberleşmeyi güçlendirmenin en temel araçları olarak bütün eğitim, bilgileşim, teknoloji ve know-howdan herkesin yararlanmasını ve sivil, politik, ekonomik, toplumsal ve kültürel haklardan herkesin yararlanmasını sağlayacak süreçleri teşvik edeceğiz;

d-                   Zarar görmüş ve korunaksız grup ve bireylerin ekonomi ve toplumla tam anlamıyla bütünleşmelerin ve korunmalarını sağlayacağız;

e-                   Göçmenlerin ve göçmen işçi ailelerinin insan haklarına saygı gösterilmesini ve bu durumdaki insanların korunmalarını sağlayacak önlemlerin formüle edip güçlendireceğiz, bir çok ülkede değişik alanlarda arttığı görülen ırkçılık ve yabancı düşmanlığını ortadan kaldırmaya ve bütün toplumlarda daha fazla uyum ve hoşgörünün geliştirilmesini sağlayacak önlemleri belirleyerek teşvik edeceğiz;

f-                    Yerli toplulukların kimlik, kültür ve çıkarlarının korunarak geliştirilmesi için haklarının kabul edilip bunlara saygı gösterilmesi, toplumsal adalet isteklerinin desteklenmesi ve bu toplulukların, içinde yaşadıkları ülkelerin toplumsal, ekonomik ve politik yaşamlarına katılımlarını sağlayacak bir çevrenin oluşturulmasına önem vereceğiz.

g-                   İkinci Dünya Savaşı ve öteki savaşların eski askerleri ve mağdurları da dahil olmak üzere bütün eski askerlerin ekonomi ve toplumla tam anlamıyla bütünleşmelerini sağlayacağız ve bu kişilerin toplumsal korunma olanaklarını geliştireceğiz,

h-                   Bütün yaş gruplarından insanların uyumlu bir toplumun inşasında eşit ve son derece önemli unsurlar olarak katkıda bulunmalarını teşvik edeceğiz ve bunun önemini açıklayıcı çalışmalar yapacağız, toplumun bütün kesimlerinde nesiller arasında diyalogu güçlendireceğiz;

i-                     Kültürel, etnik ve dinsel farklılıkları kabul edeceğiz ve bunlara saygı göstereceğiz, ulusal, etnik, dinsel ya da dilsel azınlıklar içinde yer alan kişilerin haklarını geliştireceğiz ve bu hakları koruyacak, bu insanların içinde yaşadıkları toplumların politik, ekonomik, toplumsal, dinsel ve kültürel yaşamın her alanına tam katılımlarını kolaylaştıracak önlemler alacağız;

j-                    Yerel toplulukların ve grupların yeteneklerini arttıracağız, bunda kendi örgütlerini ve kaynaklarını geliştirmelerine dikkat ederek ve bu topluluklara hükümetler dışı örgütlerin eylemlerinden de yararlanarak toplumsal kalkınmaya ilişkin politikalar önereceğiz;

k-                   Toplumsal bütünleşmeyi güçlendiren kurumları destekleyeceğiz, ailenin çok önemli bir işleve sahip olduğunu kabul edeceğiz, aileye, korunması ve desteklenmesini garanti edecek bir ortam sağlayacağız. Farklı kültürel, politik ve toplum sisteminde değişik aile biçimlerinin varolduğunu kabul edeceğiz;

l-                     Suç işleme, şiddete başvurma ve gizli uyuşturucu kullanımını toplumsal bütünleşme sürecinde görülen sorunlar olarak ortaya koyacağız;

Uluslararası alanda yapacaklarımız ise şunlardır:

m-                 Ayırımcılığın ortadan kaldırılması ve bütün insan haklarının geliştirilmesi ve korunması konusunda bütün ülkelerde yasal düzenlemeler yapacağız ve bu yöndeki çalışmaları teşvik edeceğiz, bu konularla ilgili uluslararası düzeyde kabul edilmiş deklarasyonlara bağlı kalacağız ve uluslararası araçları kullanacağız ve mümkün olduğu ölçüde ihtiyat kaydına başvurmayacağız;

n-                   Göçmenlere ve göçmen kabul eden ülkelere insanı ve mali yardım sağlayan uluslararası mekanizmaları daha da güçlendireceğiz ve bu konuda sorumluluğun uygun oranlarda paylaşılmasını teşvik edeceğiz;

o-                   Eşitlik, karşılıklı saygı ve karşılıklı yarar sağlama temelinde uluslararası işbirliği ve birlikte çalışma eğilimin destekleyeceğiz.

TAAHHÜT 5

İnsan onuruna saygı gösterilmesini ve kadın ile erkek arasında eşitlik ve adaletin gerçekleştirilmesini, kadının politik,sivil, ekonomik, toplumsal ve kültürel yaşama ve kalkınma sürecine katılımını ve bu alanlarda önder konumlarda yer almasını sağlayacak eğilimlere destek vermeyi taahhüt ediyoruz.

Bunun için ulusal düzeyde yapacaklarımız şunlardır:

a-                   Aile içinde ve toplumda insan onuru, eşitlik ve adaletin önündeki bütün engelleri ortadan kaldırmaya dönük davranış, yapı, politika, yasa ve günlük pratiklerdeki değişikliklere destek olacağız, kentlerde ve kırsal alanda yaşayan kadınların ve yetersizlikleri olan kadınların, toplumsal, ekonomik ve politik yaşama, devlet politikaları ve programlarının uygulanması ve denetlenmesi süreçleri de dahil olmak üzere, tam ve eşit biçimde katılımını teşvik edeceğiz;

b-                   Her düzeyde karar alma süreçlerinde cinsler arasında bir denge ve eşitlik sağlayacak yapılar, politikalar, hedefler ve yakın amaçlar oluşturacağız, kadının politik, ekonomik, toplumsal ve kültürel fırsatlarını ve bağımsızlık olanaklarını genişleteceğiz, özellikle yerli kadınların, kırsal alanlardakilerin ve yoksulluk koşulları içinde yaşayan kadınlarınki de dahil olmak üzere kadının güçlendirilmesine katkıda bulunacak eğilimlere destek olacağız, ve gerekli olan yerlerde, gerçek eylemlerle, kadının ekonomik ve toplumsal politikaların oluşturulması ve bu politikaların uygulanması süreçlerine katılımını cinsler arası eşitlik fikrinin geliştirilmesi yoluyla kadının güçlendirilmesini teşvik edeceğiz;

c-                   Kadının okuryazarlık, eğitim ve öğretim etkinliklerine erkeklerle eşit ve tam biçimde katılımını sağlayacağız, kadının kredi ve öteki üretici kaynaklara ulaşmasının ve emlak ve arazi satın alması, elinde tutması ve satmasının önündeki bütün engellerin ortadan kaldırılmasını teşvik edeceğiz;

d-                   Bütün dünyada kadın ile erkeğin eşit olduğu ilkesini temel alarak ve Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı’nda belirlenen Eylem Programı’nın (5) içeriğine bağlı kalarak, sağlık hizmetlerinden en geniş anlamda yararlanılmasını sağlayacak uygun önlemleri alacağız;

e-                   Kadının toprak sahibi olma, mülkiyeti miras alma ya da borç para alma haklarının önündeki henüz kaldırılamamış kısıtlamaları ortadan kaldıracağız ve kadının erkeklerle eşit biçimde çalışma hakkına sahip olduğu ilkesini yaşama geçireceğiz;

f-                    Özellikle sağlık, beslenme, okuryazarlık ve eğitimle ilgili statü, refah ve fırsatlarında, cinsler arasında ayırımcılığın insan yaşamının daha ilk dönemlerinde başladığı kabul edilerek, kız çocuklarının erkek çocuklarla eşit olanaklara sahip olmasının sağlayacak politikalar, hedefler ve amaçlar oluşturacağız;

g-                   Kadın ile erkeğin aile, topluluk ve toplum yaşamında eşitliğini güçlendireceğiz, çocukların yetiştirilmesi ve ailenin yaşlı mensuplarının desteklenmesi alanlarında kadın ile erkek arasında sorumlulukların eşit olarak paylaşılması gerektiği, erkeklerin bütün sorumlulukları eşit olarak kadınlarla paylaşması gerektiği, ebeveynlik, cinsel ve çocuk yapma gibi alanlarda da kadınlarla eşit sorumluluklar üstlenmeleri gerektiği gibi konular üzerinde önemle duracağız;

h-                   Kadınlara ve kız çocuklarına karşı uygulanan her tür ayırımcılık, sömürü, taviz ve bütün şiddet biçimlerinin, ilgili uluslararası araç ve deklarasyonlara bağlı kalınarak ortadan kaldırılmasına ve buna karşı mücadele edilmesine yönelik politikaların uygulanması ve bu konuda yasalar çıkarılarak ve bu yasaların uygulanmasını sağlayarak etkili önlemler almak;

i-                     Kadınların her türlü insan hakkından ve temel özgürlüklerden tam ve erkeklerle eşit biçimde yararlanmalarını teşvik edeceğiz ve bu haklarını koruyacağız;

j-                    Kadınların, olumlu eylem, eğitim, öğretim, iş yasalarıyla gereken koruma, nitelikli çocuk bakımı ve öteki destek hizmetlerinin sağlanması ve bu hizmetlerin kolaylaştırılması gibi önlemlerle ücretli çalışma ve istihdama tam anlamıyla katılabilmelerini sağlayacak politikalar oluşturacağız ya da varolan politikaları güçlendirip uygulayacağız;

Uluslararası düzeyde yapacaklarımız ise aşağıda yer almaktadır:

k-                   Kadınların insan haklarını geliştirmek ve bu hakları korumak, Kadınlara Karşı Her Türden Ayırımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi’nin (10) yanısıra ilgili öteki sözleşmelerin hükümlerini de uygulayacağız, mümkün olursa 2000 yılına kadar ve elden geldiğince koşullu imzadan kaçınarak bu sözleşmelerin hükümlerinin yasama organlarında kabul edilmesini ve uygulanmasını teşvik edeceğiz, ve Nairobi İleriye Dönük Kadının Geliştirilmesi Stratejileri (11) Kırsal Kesim Kadınları ile İlgili Cenevre Deklarasyonu (12) ve Nüfus Kalkınma Konusunda Uluslararası Eylem Programı’nın uygulanmasını teşvik edeceğiz;

l-                     Pekin’de Eylül 1995 te toplanacak olan Dördüncü Dünya Kadın Konferansının hazırlık çalışmalarına ve bu Konferansın sonuç belgesinde yeralan hükümlerin uygulanması ve izlenmesine özel önem vereceğiz;

m-                 Kadının güçlendirilmesi ve kadın erkek arasında eşitlik ve adaletin sağlanması çabalarında kalkınmakta olan ülkelerle, istedikleri takdirde uluslararası işbirliği yapacağız ve bu işbirliğini teşvik edeceğiz;

n-                   Kadınların ulusal ekonomiye katkılarını ve ulusal ekonomi için harcadıkları çabayı, kayıtlara geçmeyen işlerdeki ve evlerinde verdikleri katkılar da dahil olmak üzere bütün boyutlarıyla kavratacak ve daha açık bir şekilde ortaya koyabilecek elverişli araçları bulacağız.

TAAHHÜT 6

Evrensel ve eşit fırsatlı nitelikli eğitim hedefi için çaba sarfederek bu hedefe ulaşmak, bedensel ve ruhsal sağlık alanında mümkün olan en yüksek standarda ulaşmak, herkes için temel sağlık hizmetlerini gerçekleştirmek, toplumsal koşullarla ilgili eşitsizlikleri düzeltmek ve bu alanda ırk, ulusal köken, cinsiyet farklılığı yaş ya da sakat olup olmama gibi unsurlara dayalı bir ayırımcılık yapmamak, ortak ve özel kültürlerimizin geliştirilmesi ve bunlara saygı göstermek, kalkınmada kültürün rolünü güçlendirmeye çalışmak, insanı merkez alan sürdürülebilir kalkınmanın temel ilkelerini koymak, insan kaynaklarını tam manasıyla geliştirmek ve toplumsal kalkınmanın ilerletilmesine katkıda bulunmak konularında taahhütte bulunuyoruz. Bu etkinliklerin amacı, tam ve üretken istihdamı geliştirmek ve toplumsal bütünleşmeye destek olmaktır.

Bunun için ulusal düzeyde yapacaklarımız aşağıda belirtilmiştir:

a-                   İlkokul öncesi eğitim, ilkokul eğitimi ve okuma yazma bilmeyenler için eğitim de dahil olmak üzere, temel eğitimin genelleştirilmesi ve herkesin okuma yazma öğrenmesine yönelik zamanı belirlenmiş ulusal stratejiler oluşturacağız ve bu stratejileri destekleyeceğiz –bu çalışmaya bütün topluluklar dahil edilecektir ve özellikle eğitim sistemine ulusal dillerin sokulması alanında eğitim yapılacaktır, bu çalışma çeşitli resmi olmayan eğitim araçlarıyla desteklenecektir ve mümkün olan en yüksek öğrenim standardına ulaşılmaya çalışılacaktır;

b-                   Her yaş grubunda insanın faydalı bilgiye sahip olması, mantıklı düşünme yeteneğini ve değişik beceriler geliştirmesini ve etik ve sosyal değerlere sahip olmasını sağlamaya yönelik eğitimin kalitesini geliştirmeye çalışarak hayat boyu öğrenmenin önemini açıklayacağız; böylece her yaşta insan bütün yeteneklerini sağlıklı bir biçimde ve hakkettiği saygıyı görerek, kalkınmanın toplumsal, ekonomik ve politik süreçlerine tam anlamıyla katılabilecektir.

c-                   Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin (13) hükümlerine bağlı kalarak, çocukların, özellikle kız çocuklarının haklarını kullanabilmelerini ve bu hakların geliştirilmesini, eğitimi, yeterli beslenmeyi ve temel sağlık hizmetlerinden yararlanmayı herkes için olanaklı kılarak ve ebeveynlerin ve çocuklardan yasal bakımdan sorumlu başka kişilerin hak, görev ve sorumluluklarını kabul ederek sağlayacağız;

d-                   Bütün çocukların ve gençlerin ilkokul eğitimine başlayıp bitirmelerini ve ilkokul, ortaokul, mesleki okul ve üniversite eğitimi alan kız ve erkekler arasındaki büyük orantısızlığı azaltacak uygun ve olumlu önlemler alacağız;

e-                   Kız çocukları ve kadınların eğitim olanaklarından tam ve eşit biçimde yararlanmalarını sağlayacağız; kadının eğitimine yatırım yapmanın, toplumsal eşitlik, yüksek üretkenlik ve sağlık koşullarının iyileşmesi, çocuk ölüm oranlarının ve doğurganlık oranlarının düşürülmesi gibi alanlarda toplumsal kazanımların elde edilmesi bakımından son derece önemli olduğunu kabul ediyoruz;

f-                    Birbiriyle bağlantılı programlarla, ve bireysel farklılıkları ve değişik durumları dikkate alarak çocuklar, gençler ve sakat yetişkinler için her düzeyde eşit eğitim olanakları sağlayacağız;

g-                   Yerli toplulukların, özel gereksinmelerine, isteklerine ve kültürlerine uygun tarzda eğitim alma haklarını kabul ediyoruz ve bu toplulukların sağlık hizmetlerinden tam anlamıyla yararlanmalarını sağlayacağız;

h-                   Cinsler arasında eşitliğe dikkat ederek özel eğitim politikaları oluşturacağız ve dünyanın her tarafında geliştirilen genel ve özel bilişim verilerinin bilgi haline dönüştürülme eğilimini hızlandırmak amacıyla toplumun bütün düzeylerinde gereken mekanizmaları oluşturacağız ve bu bilginin yaratıcılık, üretken kapasitesinin arttırılması ve toplum yaşamına aktif katılım haline dönüştürülebileceğini belirleyecek tasarımlar geliştireceğiz;

i-                     Eğitimin ve mesleki eğitimin yeni iş alanlarının yaratılmasında ve işsizlikle ve toplumlarımızdaki toplumsal dışlanma ile mücadelede çok önemli unsurlar olduklarının bilincinde olarak emek pazarlarıyla eğitim politikaları arasındaki bağlantıları güçlendireceğiz ve bütün toplumsal kalkınma planlarında yüksek eğitimin ve bilimsel araştırmanın rolü üzerinde duracağız;

j-                    Kalkınma hakkı da dahil olmak üzere bütün insan hakları ve temel özgürlüklere saygıyı güçlendiren ve geliştiren geniş temelli eğitim programları oluşturacağız, hoşgörü, sorumluluk ve farklılıklara saygı gösterme gibi değerleri geliştireceğiz, ve Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Eğitim Onyılı (1995-2005) (15) Belgesinde yer alan çatışmaların barışçıl yöntemlerle çözümlenmesine ilişkin eğitim sağlayacağız;

k-                   Herkes için temel eğitim hedefine ulaşmak için, temel eğitim araçları ve alanlarının genişletilmesine, hükümetler, hükümetler dışı örgütler, özel sektör, yerel topluluklar, dinsel gruplar ve aileler arasında işbirliği ortamlarının geliştirilmesini ve bu işbirliğinin arttırılmasını teşvik edeceğiz;

l-                     Toplumsal kalkınmanın önkoşullarından biri olarak çocuklar, gençler ve yetişkinler için okulda ve topluluk içindeki sağlık eğitimi programları oluşturacağız ve bu çalışmayı destekleyeceğiz; çocuklardan yasal olarak sorumlu olan ebeveynlerin ve başka sorumlu kişilerin haklarını, görevlerini ve sorumluluklarını Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne uygun olarak dikkate alacağız;

m-                 Alma Ata Temel Sağlık Hizmetleri Deklarasyonu’ndaki açıklamalara uygun olarak ve eşit ve toplumsal adaletin gerçekleştirilmesi ilkesini temel alarak, ülkeler düzeyinde Herkes İçin Sağlık Stratejileri’nin hedeflerine ulaştırılması amacıyla derhal şu doğrultularda çaba harcamaya başlayacağız: Sağlıklı içme suyu temini, insan sağlığının korunması ve beslenme eğitimi ve önleyici sağlık programlarını teşvik edeceğiz, ülkeler düzeyinde genel, ayırımcılığı dışlayan temel sağlık hizmetleri planları ya da programlarının geliştirilmesine ya da güncelleştirilmesine başlayacağız;

n-                   Sakatlara rehabilitasyon ve öteki bağımsız hizmetlerden ve yardımcı teknolojilerden yararlanma olanakları yaratmaya çalışacağız, böylece sakatların refah düzeylerinin azamiye yükseltilmesini, bağımsızlıklarının ve topluma tam anlamıyla katılımlarının sağlanması için çaba harcayacağız;

o-                   Ekonomik ve toplumsal kalkınmada herkes için sağlık hizmetlerinin korunması ve geliştirilmesi için sektörler arası bütünlüklü bir yaklaşık oluşturacağız ve bütün sektörlerde politikalarda sağlık hizmetleri konusunun yer almasına dikkat edeceğiz;

p-                   Dünya Çocuk Zirvesi, Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Toplantısı ve Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Toplantısı gibi toplantılarda belirlenmiş olan ana ve çocuk sağlığı ile ilgili hedefler doğrultusunda ve özellikle çocuk ve ana ölüm oranının düşürülmesi hedefine özel önem vererek çalışmalar yapacağız;

q-                   Birçok ülkede arttığı saptanan HIV ve AIDS gibi hastalıklarla daha etkili biçimde mücadele etmek amacıyla, gereken eğitim ve korunma hizmetlerine, HIV ve AIDS hastalarına gereken bakım ve destek hizmetlerinin ulaştırılmasına, HIV ve AIDS hastalarının yalıtılmışlıklarını ve bu hastalara karşı ayrımcılığı ortadan kaldırmak için gereken bütün önlemlerin alınmasına önem vereceğiz,

r-                    Bütün eğitim ve sağlık politika ve programlarında çevre duyarlılığını geliştireceğiz; sürdürülebilir tüketim ve üretim modelleri oluşturmaya önem vereceğiz;

Uluslararası düzeyde bu konuda yapacaklarımız şunlardır:

s-                   Uluslararası örgütlerin, özellikle uluslararası mali kurumların, bu hedeflere, politika programlarında ve elverişli operasyonlarında yer vererek destek olmalarına çalışacak ve bunu sağlayacağız; iki taraflı ve bölgesel işbirliği alanlarında yeni çalışmalarla da bu desteklenmelidir;

t-                    Kültürel farklılıklara ve insanlığın ortak kültürel mirasına saygı gösterilmesini sağlamak amacıyla kalkınmanın kültürel boyutlarının önemini kabul ediyoruz. Bu alanda yaratıcılığın kabul edilmesini ve geliştirilmesi gerekmektedir;

u-                   Özellikle Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü ve Dünya Sağlık Örgütü ile eğitim, kültür ve sağlık koşullarının geliştirilmesi konularıyla ilgili öteki uluslararası örgütlerden, yoksulluğun ortadan kaldırılması, tam ve üretken istihdamın geliştirilmesi  ve toplumsal bütünleşmenin güçlendirilmesi gibi  konulara daha fazla önem vermeleri talebinde bulunacağız;

v-                   Kültürün geliştirilmesi için çeşitli eğitim tarzlarından yararlanan, eğitim ve iletişim araçları aracılığıyla bu konularda bilgi içeren malzeme üretip dağıtan, teknolojinin kullanımının yaygınlaşmasına katkıda bulunan, teknik ve mesleki eğitim ve bilimsel araştırmaları teşvik eden uluslararası örgütleri güçlendireceğiz;

w-                 Malarya, tüberküloz, kolera, tifo ve HIV/AIDS gibi çok sayıda insanın ölümüne yol açan önemli hastalıklara karşı daha güçlü ve daha eşgüdümlü global eylemlere destek vereceğiz, bu alanda Birleşmiş Milletler’in HIV/AIDS hastalıklarıyla ilgili ortaklaşa ve çeşitli kurumlardan mali yardım alan programını 816) desteklemeye devam edeceğiz;

x-                   Etkin eğitim, öğretim ve sağlıkla ilgili program ve politikaların tasarım ve sunumunda, örneğin, teknoloji transferi alanında bilgi, deneyim ve uzmanlığı paylaşma ve yaratıcılığı arttırma alanlarında çalışmalar yapacağız; öteki sonuçların yanısıra yerel kapasite artırımını sağlayabilecek alanlarda, örneğin olanakların kötüye kullanılması konusunda denetim, önleyici ve rehabilite edici programlar alanlarında deneyim ve bilgi aktarımını destekleyeceğiz;

y-                   İnsan onuruna saygıyı, bütün kadınları ve çocukların özellikle sömürüye karşı korunmasını, uyuşturucu kaçakçılığı, çocuklara fahişelik yaptırılması, kadınların sünnet edilmesi gibi kötü davranışları çalışmalarının merkezine yerleştirmiş eğitim ve sağlık programlarına verilen uluslararası desteğin artırılması ve bu alanda eşgüdümün geliştirilmesine çalışacağız;

TAAHHÜT 7

Afrika ülkelerinin ve en az kalkınmış ülkelerin ekonomik, toplumsal ve insan kaynaklarının geliştirilmesini hızlandırmayı taahhüt ediyoruz.

Bunun için yapacaklarımız şunlardır:

a-                   Ulusal düzeyde toplumsal kalkınma hedeflerini de içeren ve ticaret ve yatırımlar için elverişli ortamı yaratabilecek ve insan kaynaklarını daha da geliştirilmesine birinci derecede önem verecek ve demokratik kurumların geliştirilmesini daha da güçlendirecek yapısal düzenleme politikaları uygulayacağız;

b-                   Afrika ülkeleri ile en az kalkınmış ülkelerde gıda maddelerinin güvenliğini artıracak, güney-güney işbirliği de dahil olmak üzere uluslararası işbirliği ve teknik ve mali yardımlar yoluyla üretilen metaların çeşitlendirilmesi ve karşılıklı ticaret ve işbirliği alanlarında ekonomik reformlar, programlar uygulama çabalarına destek  vereceğiz;

c-                   Dış borç sorunlarına kalkınmaya yönelik sağlam çözümler bulacağız; bu süreçte borç miktarlarında indirim yapılmasını, erteleme ya da borçların silinmesi gibi önlemleri içeren 1994 yılının Aralık ayında imzalanan Paris Club Anlaşmasındaki borçların bağışlanması konusundaki hükümlerin derhal uygulamaya konulması pratiğinden yararlanacağız; uluslararası mali kurumlardan çok miktarda çok taraflı borçlanmış olan düşük gelirli ülkelere yeni biçimlerde yardımda bulunulması konusunda bu ülkelerin borçlarının azaltılması yönünde araştırmalar yapmalarını isteyeceğiz; ve Zirve Toplantısı’nın önceliklerine uygun olarak toplumsal kalkınma programlarına uygulanması durumunda borçların dönüştürülmesi konusunda yeni teknikler geliştirmelerini de bu kurumlardan isteyeceğiz. Bu çalışmalarımızda Birleşmiş Milletler 1990 Afrika’nın Kalkınması için Yeni Gündem’in ’17) orta erimli değerlendirilmesini, 1990 yılında belirlenen En Az Kalkınmış Ülkeler için Eylem Programı’nın (18) içeriğini dikkate alacağız;

d-                   Uluslararası topluluk tarafından kararlaştırılmış olan Afrika’nın kalkındırılması için stratejiler ve önlemlerin uygulanmasını sağlayacağız ve Afrika ülkeleri ve en az kalkınmış ülkeler tarafından belirlenmiş olan kalkınma stratejileri, programları ve reform çabalarına destek vereceğiz;

e-                   Hem genel hem de toplumsal sorunlarla ilgili programlara verilen resmi kalkınma yardımlarını artıracağız ve bu programların daha etkili olmasını sağlayacağız; bunda ülkelerin ekonomik koşullarına ve yardım kapasitelerine dikkat edip, uluslararası antlaşmalardaki taahhütlerin yerine getirilmesine özen göstereceğiz;

f-                    Birleşmiş Milletler özellikle Afrika’da Ağır Kuraklık ve/yada Çölleşme Görülen Ülkelerde Çölleşmeye Karşı Savaş Sözleşmesi’nin yasama organlarında kabul edilmesini ele alacağız ve Afrika ülkelerine çölleşme ile mücadelelerinde ve kuraklığın sonuçlarının yumuşatılması uğraşında destek sağlayacağız;

g-                   Bulaşıcı hastalıkların, özellikle HIV, AIDS, malarya ve tüberkülozun ekonomik ve toplumsal kalkınmada ulaşılan düzeyi geriletmemesi ya da sınırlamaması için gereken bütün önlemleri alacağız;

TAAHHÜT 8

Yapısal düzenleme programlarında, toplumsal kalkınma hedeflerinin, özellikle de yoksulluğun ortadan kaldırılmasına, tam ve üretken istihdamın geliştirilmesine ve toplumsal bütünleşmenin güçlendirilmesine mutlaka yer vermeyi taahhüt ediyoruz.

a-                   Özellikle yoksulları ve toplumun korunaksız kesimlerini etkileyecek toplumsal programları ve harcamaları destekleyeceğiz, bütçe kısıtlamalarında da bu programları etkilemeyeceğiz, ayrıca toplumsal harcamalarda eşitlik ve etkililik oranını yükselteceğiz;

b-                   Toplumsal kalkınma alanında yapısal düzenleme programlarının etkilerini gözden geçireceğiz; uygun olan alanlarda, cinsler arasındaki farklılıkları dikkate alan toplumsal etki değerlendirmeleri ve öteki ilgili yöntemleri kullanacağız, böylece bu düzenleme programlarının olumsuz etkilerini azaltarak olumlu etkilerini arttıracağız; ilgili ülkelerin isteği üzerine bu gözden geçirme çalışmalarında uluslararası mali kurumlarla işbirliği yapılacaktır;

c-                   Ekonomileri geçiş halindeki ülkelerde, dönüşüm süreçlerine bütünlüklü yaklaşımları ve reformların toplumsal sonuçlarını ve kalkınma için zorunlu olan insan kaynaklarını araştıracağız;

d-                   Bütün düzenleme politikalarının ve programlarının toplumsal kalkınma ile ilgili unsurlarını, pazarların globalleşmesi ve hızlı teknolojik değişimle bağlantılı olarak ortaya çıkanlar da dahil olmak üzere, gelir ve kaynaklara daha eşitlikçi ve daha güçlü bir şekilde ulaşmaya yönelik politikalar oluşturarak, takviye edeceğiz;

e-                   Bu ekonomik geçiş dönemlerinde kadınların omuzlarına erkeklerden daha fazla yük binmesini engelleyecek önlemler alacağız;

Uluslararası düzeyde bu alanda yapacaklarımız ise şunlardır:  

f-                    Çok taraflı kalkınma bankaları ve öteki yardım veren unsurların daha ileri hedeflere sahip toplumsal kalkınma yatırım borçları ile uygun yardımlarda bulunmalarını sağlamaya çalışacağız;

g-                   Yapısal düzenleme programlarının her ülkenin ekonomik ve toplumsal koşullarına, ilgi ve gereksinmelerine uygun olmalarını sağlamak için çaba harcayacağız;

h-                   Yapısal düzenleme politikalarının tasarım, toplumsal yönetim ve değerlendirilmesine ve toplumsal kalkınma hedeflerinin gerçekleştirilmesi süreçlerine bölgesel ve uluslararası örgütlerin ve Birleşmiş Milletler Sisteminin, özellikle Bretton Woods kurumlarının destek ve işbirliğini temin edeceğiz ve bu kurumların bu çalışmayı kendi politika, program ve operasyonlarına dahil etmelerini sağlayacağız;

TAAHHÜT 9

Zirve toplantısının hedeflerini ulusal, bölgesel ve uluslararası işbirliği aracılığıyla gerçekleştirmek amacıyla toplumsal kalkınmaya tahsis edilmiş olan kaynakları arttırmayı ve-yada daha etkili biçimde kullanmayı taahhüt ediyoruz.

Bunun için ulusal düzeyde yapacaklarımız şunlardır:

a-                   İç tasarrufları geliştirmek ve seferber etmek için ve üretken yatırımlar için dış kaynakları çekmek amacıyla ve hem kamu hem özel fon kaynaklarını, toplumsal programlar için yenileştirmeye çalışarak ve kaynakların etkili kullanımlarını sağlayarak uygun ekonomik politikalar oluşturacağız;

b-                   Toplumsal kalkınmayı desteklemek amacıyla sürdürülebilir ekonomik büyümeyi ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlayacak makroekonomik ve mikro ekonomik politikalar uygulayacağız;

c-                   Küçük ve çok küçük işletmelerin, resmi olmayan sektördekiler de dahil olmak üzere toplumdaki mağdur olmuş sektörlere özel önem vererek, daha fazla kredi almalarını teşvik edeceğiz;

d-                   Güvenilir istatistiklerin ve istatistik göstergelerinin toplumsal politika ve programlarının geliştirilip değerlendirilmesinde kullanılmasını sağlayacağız; böylece ekonomik ve toplumsal kaynaklar yeterli ve etkin biçimde kullanılacaktır;

e-                   Ulusal önceliklere ve politikalara uygun olarak, vergi sisteminin adil, artan oranlı ve ekonomik bakımdan etkin olmasını sağlayacağız; vergi sisteminin sürdürülebilir kalkınmayı ilgilendiren konularına gereken ilgiyi göstereceğiz ve vergilerin etkili bir biçimde toplanmasını sağlayacağız;

f-                    Bütçe işlemleri sırasında kamu kaynaklarının kullanımında şeffaflık ve güvenilirliği sağlayacağız ve temel toplumsal hizmetlerin teşvikine ve geliştirilmesine özel önem vereceğiz;

g-                   Yeni kamu ve özel mali kaynak yaratma konusunda yeni yöntemler bulmayı üstleniyoruz; bunun için ulusal güvenlik gereksinmelerine dikkat edilerek aşırı askeri harcamaların uygun oranlarda azaltılmasına –bütün dünyadaki askeri harcamalar ve silah ticareti de buna dahil- ve böylece toplumsal ve ekonomik kalkınma için ek fonların tahsisinin mümkün kılınmasına özen göstereceğiz;

h-                   Toplumsal kalkınma hedeflerinin, özellikle yoksulluğun ortadan kaldırılması hedefinin gerçekleşmesine kooperatiflerin bütün potansiyelleriyle katkıda bulunmalarını sağlayacağız; kooperatiflerin tam ve üretken istihdamın yaratılmasına ve toplumsal bütünleşmenin desteklenmesine katkıda bulunmalarını sağlayacağız,

Uluslararası düzeyde bu alanda şunları yapacağız:

i-                     Yeni ve ek mali kaynakları harekete geçirmeye çalışacağız; bu kaynaklar yeterli ve önceden tahmin edilebilir kaynaklar olacaktır ve bu kaynakların elde edilebilirliklerini azamiye çıkartabilecek ve çok taraflı, iki taraflı ve özel kaynaklar da dahil olmak üzere ve imtiyazlı ve bağış olarak verilenleri de içererek mümkün olan bütün fon kaynaklarını ve mekanizmalarını azamiye çıkarmak için çaba harcayacağız;

j-                    Yeterli ve önceden tahmin edilebilir yeni ve ek kaynakların sağlanabilmesi hedefini gerçekleştirebilmek için uluslararası mali, teknolojik ve insan becerisi ile ilgili olanakların kalkınmakta olan ülkelere akışını kolaylaştıracağız;

k-                   Uluslararası mali, teknolojik ve insani becerilerin ekonomileri değişim halinde olan ülkelere akışını kolaylaştıracağız;

l-                     Gayri safi ulusal hasılanın yüzde 0.7 sinin genel resmi kalkınma yardımlarına tahsis edilmesi konusunda varılan anlaşmanın mümkün olan en kısa zamanda uygulanması için çalışacağız; toplumsal kalkınma programlarına yönelik fon paylarını artıracağız; Zirve Toplantısı’nda ortaya çıkarılan Eylem Programı’nda ve elinizdeki Deklarasyonda yer alan hedef ve amaçlara ulaşmak için gereken etkinliklerin çapı ve derinliği arasında bir uyum sağlayacağız;

m-                 Göçmenler ve yurtlarından zorla çıkarılmış kişilerle ilgili sorunlarla karşı karşıya bulunan ilkelerin gereksinmelerinin karşılanması amacıyla yapılan uluslararası kaynak akışını artıracağız;

n-                   Benzer güçlüklerin üstesinden gelmiş kalkınmakta olan ülkelerin deneyimlerinden yararlanabilecek Güney-Güney işbirliğini destekleyeceğiz;

o-                   Borçların ertelenmesi ya da başka türden borç yükünü hafifletecek önlemlere dair hükümlerin yeraldığı Aralık 1994 Paris Club Sözleşmesi’nde üzerinde anlaşmaya varılmış olan borçların bağışlanması konusundaki hükümler de dahil olmak üzere özellikle borçların bağışlanmasında daha elverişli koşullar aracılığıyla en yoksul ve ağır borç yükü altındaki düşük gelirli ülkelerin borçlarının hafifletilmesi için varolan borçların hafifletilmesine dair anlaşmaların acilen uygulanmasını sağlayacağız ve daha elverişli koşullar için görüşmeler yapacağız; uygun durumlarda bu ülkelerin, büyüme ve kalkınma süreçlerini yeniden harekete geçirebilmeleri için tekrar program belirlemek zorunda kalmamalarını sağlayabilecek oranda çift taraflı resmi borçlarında azaltma yapılmalıdır; uluslararası mali kurumlardan, çok taraflı borçları çok fazla olan düşük gelirli ülkelere yardım etmelerini ve bu ülkelerin borçlarının hafifletilmesine özen göstermelerini isteyeceğiz; borçların Zirve Toplantısı’nda saptanan önceliklere dikkat edilerek toplumsal kalkınma program ve projelerine uygulanacak şekilde dönüştürülmesi alanında yeni teknikler geliştireceğiz;

p-                   Büyümenin gelir, istihdam ve ticaret gibi unsurlara daha fazla bağlı olduğu süreçlerde bu unsurlara daha fazla bağlı olduğu süreçlerde bu unsurların birbirlerini karşılıklı olarak güçlendirdiklerini unutmaksızın ve Nihai Belge’nin uygulanmasının etkilerini değerlendirirken Afrika ülkelerinin ve en az gelişmiş ülkelerin eksiksiz yararlanmaları gerektiğine dikkat ederek, Dünya Ticaret Örgütü’nü kuran Marrakeş Anlaşmasında yer alan tamamlayıcı koşullar da dahil olmak üzere Uruguay Yuvarlak Masa Toplantısı Nihai Belgesi’nde yer alan çok taraflı ticaretle ilgili hükümlerin programlandığı zaman dilimi içinde uygulanmasını sağlayacağız;

q-                   Kalkınmakta olan ülkelerin, temel insani gereksinmelerini karşılayabilmeleri için geliştirmekte oldukları ticaretin liberalizasyonu sürecinin etkilerini denetleyeceğiz; bu ülkelerin uluslararası pazarlara daha fazla girmelerine yönelik yeni inisiyatifler oluşturmalarına özel önem vereceğiz;

r-                    Ekonomileri geçiş halinde olan ülkelerin uluslararası işbirliği ve mali ve teknik yardım konularındaki gereksinmelerine önem vereceğiz, geçiş halindeki ekonomilerin dünya ekonomisi ile tam bütünleşmesi için gereken gereksinmeleri üzerinde duracağız, özellikle çok taraflı ticaret kurallarına uygun olarak ve kalkınmakta olan ülkelerin gereksinimlerini dikkate alarak ihraç ürünlerinin dış pazarlara girişini arttırmaya özel önem vereceğiz;

s-                   47/199 sayılı Genel Kurul kararında belirtildiği gibi kalkınmakta olan ülkelerin gereksinmelerinin arttığını dikkate alarak, önceden tahmin edilebilir, sürekli ve güvenilir etkinliklere aktarılan kaynak miktarında ciddi artış yaparak Birleşmiş Milletlerin kalkınma çabalarına destek vereceğiz; Birleşmiş Milletler’in ve uzman kurumların Toplumsal Kalkınma Dünya Zirve Toplantısı sonunda alınan kararların uygulanmasında sorumluluklarını daha güçlü bir şekilde ve daha geniş bir kapasiteyle yerine getirmelerine destek olacağız;

TAAHHÜT 10

Uluslararası, bölgesel ve yöresel kalkınma için işbirliğinin çerçevesini, birlikte çalışma anlayışı içinde, ve Birleşmiş Milletler ve öteki çok taraflı kurumlar aracılığıyla geliştirip güçlendirmeyi taahhüt ediyoruz;

Bunun için ulusal düzeyde yapacaklarımız şunlardır:

a-                   Toplumsal Kalkınma Dünya Zirve Toplantısı’nın sonuçlarının uygulanması ve denetlenmesi için uygun önlemler alıp elverişli mekanizmalar oluşturacağız; bunu, bütün sivil toplum sektörlerinin geniş katılımıyla ve Birleşmiş Milletler’e bağlı uzman kurumlar, programlar ve bölge komisyonlarının isteği üzerine ve bu kurumların yardımlarıyla gerçekleştireceğiz;

Bunun için ulusal düzeyde yapacaklarımız şunlardır:

b-                   Özel bölgelerde yada yörelerde gerekli ve elverişli mekanizmalar oluşturup uygun önlemler alacağız. Bölge komisyonları, bölgesel hükümetler arası örgütler ve bankalarla işbirliği yaparak, yılda iki kez, yüksek politik düzeyde gerçekleştireceği toplantılarda, Zirve Toplantısı’nda saptanan hedeflerin hangi düzeyde gerçekleştirildiğini değerlendirebilir, belirli konulardaki deneyimler aktarılabilir ve gereken önlemler alınabilir. Bölge komisyonları uygun mekanizmalar aracılığıyla, bu tür toplantıların sonuçları hakkında Ekonomik ve Toplumsal Konsey’e rapor hazırlamalıdır.

Uluslararası düzeyde ise yapacaklarımız şunlardır:

c-                   Birleşmiş Milletlere bağlı örgütlerdeki, uluslararası kalkınma ajanslarındaki ve çok taraflı kalkınma bankalarındaki temsilcilerimize, Zirve Toplantısı’nda kararlaştırılan hedefler ve taahhütlerin gerçekleştirilmesinde sürekli ve sürdürülebilir gelişmenin sağlanmasına dönük uygun ve eşgüdümlü önlemlerin alınması konusunda bu örgütlerin destek ve işbirliğini sağlama talimatı vereceğiz. Birleşmiş Milletler ve Bretton Woods kurumları, aralarında, toplumsal kalkınma için sağlanacak yardımların daha etkili düzeyde olması ve yeterli eşgüdüm ile gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla düzenli ve geniş çaplı diyaloglar sürdürmelidir;

d-                   Birleşmiş Milletler Tüzüğü’ne ve uluslararası yasalara uygun olmayan ve Devletler arasında ticari ilişkilerin önüne engeller çıkaran tek taraflı önlemlerden kaçınacağız;

e-                   Ekonomik ve Toplumsal Konsey’in, bu konseyin alt örgütlerinin ve Birleşmiş Milletlere bağlı ekonomik ve toplumsal kalkınma ile ilgili öteki örgütlerin yapılarını, kaynaklarını ve etkinliklerini güçlendireceğiz;

f-                    Ekonomik ve Toplumsal Konsey’den, Hükümetlerin, bölge komisyonlarının, belirli konularla ilgili olarak çalışan komisyonların ve belirli konularla uzmanlaşmış kurumların raporlarını temel alarak, uluslararası topluluğun Dünya Toplumsal Kalkınma Zirve Toplantısı’nda belirlenen hedef ve amaçların uygulanması ve ulaşılan gelişme düzeyi hakkında tetkik ve değerlendirmelerde bulunmasını ve Genel Kurul’a gereken değerlendirme ve eylemleri hakkında rapor vermesini isteyeceğiz;

g-                   Genel Kurul’dan 2000 yılında Zirve Toplantısı’nda belirlenen amaçların hayata geçirilmesi hakkında bir genel araştırma ve değerlendirme yapmak üzere özel bir toplantı düzenlenmesini isteyeceğiz.

 

NOTLAR

1-                     First Call for Children (New York, UNICEF, 1990)

2-                     B.M. Çevre ve Kalkınma Konferansı Raporu,

3-                     Viyana, Dünya İnsan Hakları Konferansı Raporu.

4-                     Kalkınmakta Olan Küçük Ada Devletlerin Sürdürülebilir Kalkınması Dünya Konferansı Raporu.

5-                     Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı Raporu, Kahire, 5-13 Eylül 1994.

6-                     Genel Kurul kararı 217 a(3).

7-                     Genel Kurul kararı 2200 a(21), ek.

8-                     Genel Kurul kararı 41/128, ek

9-                     Genel Kurul kararı 48/183.

10-                  Genel Kurul kararı 34/180, ek.

11-                  B.M. Kadın Onyılı: Eşitlik, Kalkınma ve Barış Nairobi, 15-26 Temmuz 1985.

12-                  a/47/308, ek.

13-                  Genel Kurul kararı 44/25, ek.

14-                  Genel Kurul kararı 49/184.

15-                  Temel Sağlık Hizmetleri Uluslararası Konferansı (Kazakistan, 6-12 Eylül 1978) Raporu.

16-                  Ekonomik ve Toplumsal Konsey Raporu 1994/24.

17-                  Genel Kurul kararı 46/151, ek, kıs. 2.

18-                  B.M. İkinci En Az Kalkınmış Ülkeler Konferansı (Paris, 3-14 Eylül 1990).

19-                  a/49/84/i, ek, ek 2.

20-                  Uruguay Çoktaraflı Ticari İlişkiler Görüşmeleri Sonuçları: Hükümler Metni (Cenevre, GATT Sekreteryası, 1994).

 



* T.Harb-İş Sendikası, Kopenhag Toplumsal Kalkınma Deklarasyonu ve Eylem Programı, Ankara, 1995, s.7-41.