KURUMSAL İKTİSAT
Prof.Dr. Coşkun Can Aktan
30 yıldan daha fazladır üniversitede öğretim üyesi olarak görev yapıyorum.... Akademik yaşamım boyunca daima kurallar ve kurumlar üzerinde düşündüm, yazdım, konuştum ve konferanslar verdim...
Can Aktan tarafından kurallar ve kurumlar üzerine yazılan kitaplardan seçmeler...
Can Aktan kuralların ve kurumların önemini anlatmak amacına yönelik
Hukuk ve İktisat Araştırmaları Merkezi'ni kurmuştur. Yukarıdaki resmi tıklayınız.
***
İyi bir siyasal düzen iyi iyi kurallar ve kurumlar gereklidir...
İyi bir ekonomik düzen için kurallar ve kurumlar gereklidir...
İyi bir sosyal düzen için iyi kurallar ve kurumlar gereklidir...
İyi bir ekolojik düzen için, doğanın ve çevrenin korunması için kurallar ve kurumlar gereklidir...
Barış için iyi kurallar ve kurumlar gereklidir...
Özgürlüklerin korunması ve güvence altına alınması için iyi kurallar ve kurumlar gereklidir...
Adalet için iyi kurallar ve kurumlar gereklidir...
İktisadi refah için ekonomide iyi kurallar ve kurumlar gereklidir...
Toplumsal refah için iyi kurallar ve kurumlar gereklidir...
***
En başta toplumda kendiliğinden zaman içinde oluşmuş iyi informel ve kurumların (örneğin, AHLAK ve ERDEM) varlığı gereklidir...
Bu yetmez! Formel kurallar ve kurumlarun (ANAYASA, YASALAR...) varlığı gereklidir.
Informel ve formel kurallar bir bütündür...
Güçlü sosyal sermayesi olan toplumlarda belki formel kurallara olan ihtiyaç çok daha azdır ama yine de gereklidir ve önemlidir.
***
Kurallar, toplumsal yaşamda insanların ve organizasyonların davranış ve eylemlerine rehberlik eden, izin veren ve aynı zamanda sınırlayan formel ve informel ilkeler ve normlardır.
Kurumlar ise insanların bir zaman süreci içerisinde gösterdikleri davranışların, alışkanlıkların, geleneklerin, değerler ve inançlarının toplamını ifade eder.
Kuralların ve kurumların evrimi medeniyete doğru bir yolculuktur. Sosyal düzenin ve bu çerçevede ekonomik ve siyasal düzenin varlığı ve istikrarlı biçimde sürdürülebilirliği kurallar ve kurumlara bağlıdır.
Çoğunlukla kendiliğinden oluşan ve ancak çok uzun bir zaman süreci içerisinde ani değişimlere konu olmaksızın evrimsel bir gelişme gösteren kurallar ve kurumların önemini acaba yeterince kavramış bulunuyor muyuz?
***
Niçin bazı organizasyonlar (kurumlar), diğerlerinden daha yüksek performansa sahiptirler? Niçin bazı organizasyonlar; karlılık, verimlilik, kalite, yenilik ve yaratıcılık, çalışanların ve müşterilerin memnuniyeti gibi performans göstergeleri yönünden diğer organizasyonlardan daha iyi konumdadırlar?
Bu ve benzeri soruların cevabı “kurum kültürü” kavramında gizlidir.
Kurumların başarısı büyük ölçüde, sahip olduğu “kültüre”e bağlıdır. Paylaşılan vizyon ve misyonu, değerler ve ilkeleri ifade eden “kurumsal felsefe”, organizasyonun başarısını belirleyen en önemli unsurlardan birisidir. Kurumsal dizayn, kurumsal davranış, kurumsal iletişim, kurumsal adalet gibi kavramların tamamı “kurum kültürü”nün bir yönünü oluştururlar. İyi bir kurumsal kültürün mevcut olduğu organizasyonlarda kurumsal bağlılık ve sadakat, kurumsal yurttaşlık gibi organizasyon başarısında pozitif etkiye sahip olacak unsurlar ortaya çıkar.
Tıpkı bir bireyin kimliği gibi, bir organizasyonun da “kurumsal kimliği” vardır. Organizasyonun kurumsal kimliğini belirleyen o kurumun kültürüdür. Organizasyon dışındakiler, kurumsal kimliğe bakarak kurumsal imaj hakkında bir yargıya sahip olurlar.
