Prof.Dr.Coşkun Can Aktan
“Hiç kimse görmek istemeyen kadar kör değildir.”
“...her şeyi düzene sokan, başa geçip yöneten düşüncedir; geri kalan her şey kör, sağır ve cansızdır.”
Montaigne[ii]
Ülkemizde üniversitelerin aşağıda belirtilen genel ilkeler çerçevesinde yeniden yapılandırılması sağlanmalıdır:
§ Üniversitelerin mevcut sorunlarının tespitine yönelik bir Durum Analizi (SWOT Analizi) yapılmalıdır. Bu analiz çerçevesinde tanıdan tedaviye önlemler ortaya konulmalıdır.
§ Üniversitelerde ve aynı zamanda tüm eğitim kurumlarında Toplam Kalite Yönetimi’nin uygulanması sağlanmalıdır.
§ Üniversiteler “Eğitim Ağırlıklı Üniversiteler” ve “Araştırma Ağırlıklı Üniversiteler” adı altında ikiye ayrılmalıdır. Mevcut kaynak sıkıntısı dikkate alındığında imkanları sınırlı ve yeni açılan üniversitelerin eğitim ağırlıklı bir yapıda organize edilmeleri gerekir.
§ Bilimsel yayınları özendirecek ödüllendirme sistemi geliştirilmelidir. Öğretim üyelerine performansa bağlı bir ücret ödemesi yapılmalıdır. Eğitim ağırlıklı üniversitelerde öğrencilerin hocaları ile ilgili olarak yaptıkları değerlendirme sonuçları; araştırma ağırlıklı üniversitelerde ise öğretim üyelerinin yurt içinde ve yurt dışında gerçekleştirdikleri yayınlar dikkate alınmalıdır.
§ Üniversitelerin tamamen “vergi” ile finansmanı devlet bütçesi üzerinde yük oluşturmaktadır. Üniversitelerde mutlaka hizmet bedelinin kısmen ya da tamamen öğrencilerden alınması sağlanılmalıdır. Bununla birlikte, gelir düzeyi düşük öğrencilere yönelik burs ve kredi programları geliştirilmelidir.
§ Üniversitelerde bilimsel araştırmaların kalitesinin yükseltilmesi hedeflenmelidir. Bilimsel araştırmaların ne şekilde yapılacağına ilişkin genel esaslar ve standartlar belirlenmelidir. Bilimsel araştırma ahlakına ters düşen davranışları ve uygulamaları cezalandıracak yaptırımlar mevcut olmalıdır.
§ Öğretim üyelerinin derslerde okuttukları kitaplar ile ilgili olarak belirli normlar ve standartlar tespit edilmelidir. Halen üniversitelerde bu konudaki ciddi bir başıboşluk bulunmaktadır. Bir kısım üniversite hocaları, sadece para kazanmak amacıyla kalitesiz kitapları ders kitabı olarak okutmaktadırlar. Üniversitelerde ayrıca çok uzun yıllar önce yazılmış, güncelleştirilmemiş çeşitli ders kitapları da para kazanmak veya başka nedenlerden dolayı okutulmaktadır. Tüm bu keyfiliklere son verilmesi gereklidir.
§ Öğretim elemanı olarak üniversitelerde mesleğe giriş, çalışma ve yükselme esasları çok iyi bir şekilde tespit edilmelidir. Adam kayırmacılığın ortadan kaldırılması için önlemler alınmalıdır.
§ Öğretim elemanlarının; eğitim, bilgi ve görgü için yurt dışına gönderilmeleri ile ilgili kriterler açık ve net olarak tespit edilmelidir. Liyakatsiz kimselerin yurtdışına gönderilmemesi için gerekli önlemler alınmalıdır.
§ Üniversitelerde kütüphane ve araştırma imkanlarının mutlaka arttırılması için önlemler alınmalıdır.
Özel üniversitelerin kurulmasının mutlaka teşvik edilmesi ve desteklenmesi gereklidir.
[i] Burada sunulan öneriler 1998 yılında tarafımızdan yayınlanan şu çalışma içerisinde yeralmıştır: C.C.Aktan., Değişim ve Devlet, Ankara: TİSK yayınları, 1998. s.106-108. O tarihte yazdığımız görüşlerimizi aynen muhafaza ediyoruz.
[ii]Montaigne, Denemeler, (Çev: S.Eyuboğlu), İstanbul: Cem yayınevi,1989. s. 41.