ULUSLARARASI BİLİMSEL DERGİLERDE YAYINLANAN MAKALELER VE TÜRKİYE’NİN KONUMU
Prof.Dr.Coşkun Can Aktan
“Türk milletinin elinde tuttuğu meş’ale müsbet ilim meş’alesidir.”
Bir ülkenin bilim ve teknoloji yönünden konumu, kişi başına bilgisayar sayısı, internete erişim imkanları, ar-ge harcamaları, ar-ge alanında çalışan bilim adamı sayısı, teknoloji ihracatı, patent sayısı vs. kriterler dışında uluslararası bilimsel dergilerde yayınlanan makale sayısı da dikkate alınarak tespit edilmektedir.
Günümüzde “sitasyon indeksleri” adı verilen indeksler yayınlanmaktadır. Bu indeksler aracılığıyla uluslararası alanda yayınlanan hakemli bilimsel dergilerin sayısı ve bu dergilerde yayınlanan makaleye ve yazarına yapılan atıflarla ilgili bilgiler elde etmek mümkündür. Bugün SCI(Science Citation Index), SSCI (Social Science Citation Index), AHCI ( Arts and Humanities Index) tarafından taranan dergilerde yayımlanan makaleler, ayrıca teknik not, editöre mektup, tartışma, vaka takdimi ve özet türünden yayınlar bu indekslerde izlenmektedir.
2002 yılında Dünya Bankası tarafından yayınlanan World Development Indicators’da yeralan verilere göre dünyada fen ve mühendislik bilimleri alanında 1997 yılında hakemli bilimsel dergilerde yayınlanan makale sayısı 512.637’dir. Bunun 166.829’u sadece ABD vatandaşı bilim adamları tarafından yayınlanmıştır. ABD’yi Japonya ve İngiltere takip etmektedir. Türkiye, dünya sıralamasında 28. durumdadır. (Bkz: Tablo-1.)
Türkiye’nin dünya sıralamasındaki konumu bir çok gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkeden çok daha iyidir. Bununla birlikte, ileri bilgi toplumunu yaşayan ülkeler ile mukayese edildiğinde ülkemizde daha fazla mesafe katedilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Önemle belirtelim ki, sadece uluslar arası hakemli dergilerde yayınlanan makale sayısına bakarak bir ülkenin bilim ve teknoloji yönünden gelişmiş düzeyini tespit etmek doğru değildir. Yukarıda saydığımız tüm kriterlerin dikkate alınması önem taşımaktadır.
Tablo-1:Fen ve Mühendislik Bilimleri Alanında (*) Uluslararası Hakemli Bilimsel Dergilerde Yayınlanan Makale Sayısı Yönünden En İleri 20 Ülke ve Türkiye (1997)
|
Sıra No |
Ülke Adı |
Makale Sayısı |
|
1 |
ABD |
166.829 |
|
2 |
Japonya |
43.891 |
|
3 |
İngiltere |
38530 |
|
4 |
Almanya |
36233 |
|
5 |
Fransa |
26509 |
|
6 |
Kanada |
19910 |
|
7 |
Rusya |
17147 |
|
8 |
İtalya |
16405 |
|
9 |
Avustralya |
11793 |
|
10 |
İspanya |
11210 |
|
11 |
Hollanda |
11008 |
|
12 |
Çin |
9081 |
|
13 |
Hindistan |
8439 |
|
14 |
İsveç |
8219 |
|
15 |
İsviçre |
6935 |
|
16 |
İsrail |
5321 |
|
17 |
Belçika |
4717 |
|
18 |
G.Kore |
4619 |
|
19 |
Polonya |
4019 |
|
20 |
Danimarka |
3950 |
|
28 |
Türkiye |
2116 |
(*) Fizik, kimya, biyoloji, matematik, tıp, mühendislik ve uzay bilimleri.
Kaynak: World Bank, World Development Indicators, 2002, s.320-323’den yararlanılarak tarafımızdan oluşturulmuştur.