REKTÖR, DEKAN VE BÖLÜM BAŞKANI SEÇİMLERİ NASIL YAPILMALI?...

 

 

Prof.Dr.Coşkun Can Aktan

 

 

Bir öncesi yazımızda ifade ettiğimiz üzere seçim, demokrasi için gerekli, ancak yeterli bir koşul değildir. Rasyonel ilgisizlik, rasyonel bilgisizlik vs. faktörler, sadece seçim ve oylama mekanizmasına güvenilen bir sistemin ne derece yanlış olduğunu bize göstermektedir.

Akademik demokrasi kavramı önemlidir. Ancak bunun sadece seçim ve oylama mekanizmasına bağlanması doğru değildir.

İdeal bir seçim ve oylama sistemini hayata geçirmek için bazı hususlara dikkat etmek gerekir:

bullet Seçimin genel ve eşit oy kuralı prensibine uygun olması gerekir.
bullet Seçimlerde (rektörlük, dekanlık vs.) ünvanlar dikkate alınmaksızın tüm öğretim elemanları oy kullanma hakkına sahip olmalıdır.
bullet Oylama mutlaka gizli yapılmalıdır.
bullet Basit çoğunluk  kuralı yerine kaliteli çoğunluk (qualified majority) kuralını uygulamaya imkan verecek bir sistem geliştirilmeli ve uygulanmalıdır. Basit çoğunluk kuralında azınlık haklarının önemsenmemesi durumu ortaya çıkmaktadır. Bu sakıncayı ortadan kaldırmak için gerekirse iki turlu seçim sistemi uygulanmalıdır.
bullet Adaylık başvurusu geniş bir şekilde duyurulmalı ve isteyen herkesin aday olabileceği önceden ilan edilmelidir.Dekan ve bölüm başkanı seçiminde rektör, tarafsızlığını korumalıdır.
bullet Rektörlük, dekanlık ve bölüm başkanı –ve varsa diğer yöneticilik- makamlarına aday olacak kişilerin asgari akademik performansa sahip olmaları gerekir. Bu görevlere aday olma ile ilgili mutlaka nesnel kriterler tespit edilmelidir. Bu çalışma içerisinde önerdiğim Akademik Performans Değerlendirme Sistemi (APDS)’nin asgari performans puanını tespit için kullanılabileceğini düşünüyorum. Bu sistem akademik liyakatten uzak kişilerin makam ve mevkilere talip olmalarını engelleyecek bir çözüm önerisidir.
bullet Seçimle göreve gelen yöneticiler belirli süre görevde kalabilmelidir. Bu sürenin kanaatimce üç yılı geçmemesi gerekir.  Yöneticiler en fazla iki dönem aynı görev ve makam için aday olma hakkına sahip olmalıdırlar.
bullet Belirli bir fakültedeki öğretim elemanı sayısının aynı fakülteden rektörlük için aday olacak birisini seçmek için yeterli olduğu durumlarda rektörün her defasında farklı bir üniversiteden seçilebilmesi daha doğrudur. Rektör, tüm üniversitenin temsilcisidir. Oysa, sayısal çoğunluğu elinde bulunduran bir fakülte, diğer fakültelere göre daha avantajlı konumda bulunmaktadır. Böylesi bir durumda seçimlerin yapılmasının fazlaca bir anlam taşıdığı söylenemez.