EĞİTİMDE PARADİGMAL DEĞİŞİMLER

 

www.canaktan.org

 

      Anasayfa  Aktif Eğitim   Uzaktan Eğitim   e-öğrenme   Yaşamboyu Öğrenme    Disiplinlerarası Eğitim   Web Kaynaklar 
 

 

       Yaşam Boyu Öğrenme:  

Prof.Dr. C.Can Aktan

 

 

“Gelecek bir yılı planlıyorsan, mısır ek,

Gelecek on yılı planlıyorsan, ağaçlar dik,

Eğer gelecek yaşamı planlıyorsan, insanları eğit.”

Guanzi, (İÖ.645.)

 

Günümüzde sadece yüksek öğretim alanında değil, genel olarak tüm eğitim sisteminde benimsenen yeni paradigmalardan birisi “yaşamboyu öğrenim” (lifelong learning) dir. [1]

Yaşamboyu öğrenme, çocukluktan emekliliğe kadar sürekli öğrenmeyi ifade eden bir kavramdır. Yaşamboyu öğrenme, formel öğrenme (ilk ve orta öğretim kurumlarında, üniversitelerde verilen eğitim) yanısıra informel öğrenmeyi (aile içi eğitim, topluluk içinde öğrenme vs.) içerir.Yaşamboyu öğrenim, uzaktan eğitim, e-öğrenme, sürekli eğitim, açık öğretim ve saire tüm yöntemlere başarılmaya çalışılan bir pedagoji şeklidir.[2]

Yaşamboyu öğrenim, kişisel ve sosyal amaçlı öğrenimin yanı sıra çalışma amaçlı öğrenimi de kapsamakta ve resmi eğitim sistemlerine ilişkin pek çok alanda yer almaktadır. Yaşam boyu öğrenim, insana ve bilgiye daha çok yatırım yapma, dijital okuma yazma da dahil olmak üzere temel bilgi ve becerilerin kazanılmasını teşvik etme, esnek ve yenilikçi öğrenme fırsatlarını genişletme anlamına gelmektedir.[3]

Yaşamboyu öğrenim paradigmasının ortaya çıkışı ve gelişimini daha ayrıntılı olarak özetlemekte yarar bulunmaktadır.

Yaşamboyu öğrenim paradigması ilk olarak AB’ye üye ülkeler yüksek eğitim bakanlarının Budapeşte’de yaptıkları bir toplantıda dile getirilmiştir. “Avrupa Eğitim Evi , Eğitim ve Ekonomi-Yeni Bir Ortaklık” başlığını taşıyan bildirgede yaşamboyu öğrenmenin önemi şu şekilde vurgulanmıştır.[4]

“Yaşamboyu öğrenme süreci yaklaşımını uygulamak, bir işte çalışma ve öğrenme arasında yakın bir ilişkiyi, bu da eğitim ile iş hayatı arasında daha yakın bir ilişkiyi gerektirir. ... Bu nedenle, sürekli eğitime, başlangıç eğitimi ve öğretimiyle ilgili olarak daha fazla ağırlık verilmelidir. Eğitim kurumları ve firmalar, ortaklığa dayalı işbirliği içinde öğrenme örgütleri olmalıdır.”

2000 yılı Mart ayında Lizbon’da düzenlenen Avrupa Konseyi toplantısında, Üye Devletler’in hükümet liderleri, Avrupa Birliği’nin dünyanın en rekabetçi ve dinamik bilgi ekonomisi haline gelebilmesi, daha çok ve daha iyi iş imkanları sağlayan sürekli bir ekonomik büyüme gerçekleştirebilmesi ve sosyal uyumun sağlanması amacıyla 10 yıllık bir strateji belirlemişlerdir. Bu stratejinin temel unsurlarından olan yaşam boyu öğrenim, yalnızca rekabet ve çalışma alanları için değil, sosyal dışlanmayı önleme, aktif vatandaşlık ve kişisel gelişim gibi alanlar için de oldukça büyük önem taşımaktadır.[5]

Bu çerçevede, Avrupa Komisyonu’nun 21 Kasım 2001 tarihinde kabul ettiği Avrupa Yaşamboyu Öğrenim Alanı’nı Gerçekleştirme (Making a European Area of Lifelong Learning a Reality) başlığını taşıyan bir tebliğinde (communication) yaşam boyu öğrenim, eğitim politikasının geliştirilmesinde kılavuz İlke olarak belirlenmiştir. Sözkonusu tebliğ yaşam boyu öğrenim “bilgi, beceri ve yeterliliği arttırmak amacıyla, kişisel, toplumsal ve istihdam perspektiflerinde yaşam boyu süren tüm öğrenim aktiviteleri” olarak tanımlanmaktadır. [6]

Yaşamboyu öğrenim şu alanları kapsamaktadır:

-Okul öncesi dönemden emeklilik sonrası döneme kadar tüm yetenek, ilgi, bilgi ve nitelikleri kazanma ve yenileme. Böylelikle her vatandaşın bilgi tabanlı topluma uyum sağlayabilecek bilgiye erişmesi sağlanacak, sosyal ve ekonomik hayatın her alanına aktif katılımı teşvik edilmiş olacaktır.

-Tüm öğrenim türlerine önem verme. Örneğin, iş yerinde edinilen mesleki beceriler ve gayri-resmi öğrenim.

Yaşamboyu öğrenim, aynı zamanda temel becerilerin güncellenmesi yoluyla kişilere ikinci bir fırsat yaratabilmek ve daha ileri düzeylerde öğrenim imkanları sunmak anlamına da gelmektedir.

Öte yandan, Avrupa Konisyonu tarafından yayınlanan Yaşamboyu Öğrenim Memorandumu (Memorandum on Lifelong Learning) içerisinde  “yaşamboyu öğrenim” stratejilerine ilişkin altı temel öğe  belirlenmiştir: [7]

·                     Katılımcılık. Yalnızca ulusal, bölgesel veya yerel karar alma düzeylerinde değil, aynı zamanda kamu mercileri, eğitim sağlayıcıları (okul, üniversite vb.), iş dünyası, sosyal partnerler, yerel dernekler, mesleki rehberlik hizmetleri, araştırma merkezleri vb. arasında da ortaklık çalışmaları.

·                     Bilgi toplumunda öğrenme. Bilgi tabanlı toplumda temel becerileri yeniden tanımlamaya yönelik, sözgelimi yeni bilgi ve iletişim teknolojilerini içeren öğrenim talebine ışık tutma; öngörülebilir istihdam piyasası gelişmelerini dikkate alması.

·                     Yeterli kaynak. Öğrenime yapılacak kamu yatırımlarını ve özel yatırımları önemli ölçüde arttırmayı da içeren yeterli kaynaklandırma. Bu yalnızca kamu bütçelerini arttırmak değil aynı zamanda mevcut kaynakların etkin dağıtımını sağlamak ve çeşitli yeni yatırımları teşvik etmek anlamına gelmektedir. İnsana yapılan yatırım ekonomik halkanın her noktasında büyük önem taşımaktadır.

·                     Öğrenme fırsatlarına erişim kolaylığı sağlama. Öğrenim olanaklarını daha görünür hale getirmek; daha çok yerel öğrenim merkezi açmak suretiyle öğrenim görmenin önündeki engelleri kaldırmak ve bu şekilde öğrenime erişimi kolaylaştırmak. Bu bağlamda, özürlü vatandaşlar veya kırsal kesimde yaşayanlar gibi farklı gruplar için özel çabalar sarf edilmelidir.

·                     Öğrenme kültürü yaratılması. Öğrenim isteklerini kolaylıkla dile getiremeyen kişiler için, olanaklar sunmak suretiyle imaj açısından da daha değer verilen bir öğrenim görüntüsü ve imgesi yaratmak ve bu yolla bir öğrenim kültürü oluşturmak., öğrenimi kolaylaştırmak,

·                     Mükemmeliyete odaklanma. Kalite kontrolü ve ilerlemeyi tespit eden ölçütler yoluyla mükemmeli hedeflemek. Daha somut bir ifadeyle, başarının fark edilip ödüllendirilmesi için standartlar, kılavuz ilkeler ve mekanizmalar belirlemek.


 

[1] Yaşamboyu öğrenim konusunda daha detaylı bilgiler için bkz: Commission of the European Communities, 2000, Commission of the European Communities, 2002; Council of Europe,2000.; Haug & Kirstein, 1999; EU Commision,2001; World Bank,2002; OECD, 1992;

[2] World Bank, Lifelong Learning in the Global Knowledge Economy, Washington DC: World Bank, 2003.

[3] Bilgiler MESS web sayfasından alınmıştır. Bilgiler MESS AB Uyum Projesi olarak MESS Üyelerinin kullanımı için hazırlanmıştır. Metni hazırlayan CPS firmasıdır.

[4] Avrupa Birliğine Üye Ülkeler İle Phare Ülkeleri Eğitim Bakanları Konferansı, 24-26 Haziran 1999 Macaristan-Budapeşte, Avrupa Eğitim Evi , Eğitim Ve Ekonomi-Yeni Bir Ortaklık.

[5] Bu bilgiler MESS web sayfasından alınmıştır. Bilgiler MESS AB Uyum Projesi olarak MESS Üyelerinin kullanımı için hazırlanmıştır. Metni hazırlayan CPS firmasıdır.

[6] EU Commision, Making A European Area Of Lifelong Learning A Reality, http://www1.worldbank.org/education/lifelong_learning/ 

[7] EU Commision, Making A European Area Of Lifelong Learning A Reality, http://www1.worldbank.org/education/lifelong_learning/ 


 

Çalışmanın tamamı için bkz:

Coşkun Can Aktan,Yüksek Öğretimde Değişim: Global Trendler ve Yeni Paradigmalar”, içinde: C.Can Aktan, Değişim Çağında Yüksek Öğretim, İzmir: Yaşar Üniversitesi Yayını, 2007.

www.canaktan.org- Copyright 2007 © - All Right Reserved